Innovatsiya-ziyo



Download 3,84 Mb.
Pdf ko'rish
bet28/109
Sana25.02.2022
Hajmi3,84 Mb.
#464441
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   109
Bog'liq
nutq madaniyati. raupova l

lahja 
deb yuritiladi. 
Dialekt 
so'zi gohida 
sheva, gohida 
lahja 
atamasi o'm ida keladi: 
Toshkent dialekti (shevasi),
qipchoq dialekti (lahjasi) 
kabi.
Adabiy til shevadan, shuningdek, bir lahja ikkinchi lahjadan, bir 
sheva boshqa shevadan fonetik, leksik va grammatik jihatdan ozmi- 
ko'pmi farq qiladi.
Fonetik farq deganda, tovush jihatidan 
(pabrika ~ fabrika, man -
men, jila -y ig 'la  
kabi), leksik farq deganda so'z jihatidan (
kalapo ‘sh -
do ‘ppi, go ‘sala - buzoq 
kabi), grammatik farq deganda, so'z shakli yoki 
qo'shimchadagi (
borayapti — borvotti - borutti 
kabi) farqlanish 
tushuniladi.
Shevaning faqat og'zaki shakli mavjud.
O'zbek umumxalq tili tarkibida uchta lahja bor:
1) qarluq lahjasi (janubiy-sharqiy guruh);
2) qipchoq lahjasi (janubiy-g'arbiy guruh);
3) o 'g 'iz lahjasi (shimoliy-g'arbiy guruh).
Qarluq lahjasi, asosan, shahar shevasini o'z ichiga oladi (Toshkent, 
Andijon, Farg'ona, Samarqand, Buxoro). Bu lahja shevasining muhim 
fonetik va grammatik belgisi quyidagilar:
- so'z oxiridagi 
к
tovushi 
у
tarzida aytiladi: 
elak - yelay, ierak -
teray 
kabi;
-
о
lashish yuz beradi: 
aka — oka, Akram — Akrom, bahor - bohor,
boramiz - borovuz;
-
qaratqich kelishigi y o'q va uning o'm ida ham tushum kelishigi 
qo'shimchasi 
ni 
ishlatiladi: 
ukamnifng) daftari.
Qipchoq lahjasi shevasi O'zbekistonning barcha viloyatida 
mavjud, asosan, qishloqda tarqalgan (Samarqand, Jizzax, Qashqadaryo, 
Surxondaryo, 
Qoraqalpog'iston, 
Shimoliy 
Xorazm 
viloyati, 
Turkmanistonning Toshovuz viloyati shevasi). Belgisi:

Download 3,84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   109




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish