11 mavzu: Massa almashinish jarayonlari. Ajratma olishning nazariy asoslari. Ajratuvchilar va ularga qo„yilgan talablar

---

11 - mavzu: Massa almashinish jarayonlari. Ajratma olishning nazariy 
asoslari. Ajratuvchilar va ularga qo„yilgan talablar
 
Maqsad: 
O’simlik va hayvon a’zolaridan olinadigan preparatlar 
texnologiyasida ajrama olish orqali amalga oshiriladi va bunda qizdirish, 
bu’glatish, kondensatsiya jarayonlari ishtirokisiz amalga oshmaydi. Galen va 
novogalen preparatlarini olishda ajratma olishning nazariy ahamiyati va unga 
qo’yiladigan talablar o’ta muhimdir.
Amaliy mashg’ulot mavzusini yoritishda 
“Breyn ring” 
pedagogik 
texnologiya usulidan foydalaniladi. 
Ajratma olishning nazariy asoslari. 
Ajratma olish murakkab fizik-kimyoviy jarayon bo‘lib, erish, diffuziya, 
osmos, dializ, massa almashish kabi hodisalar yuz beradi. Bularning mexanizmini 
bitta nazariya bilan tushuntirish qiyin. Bu sohani nazariy tomondan boyitishda I. 
A. Muravev, V. D. Ponomarev, Yu. G. Pshukov kabi olimlar o‘z xissalarini 
qo‘shganlar. Ajratma olishning nazariy jihatdan asoslashda molekulyar va 
konvektiv diffuziya hamda massa almashish jarayonlariga asosiy omillar bo‘lib 
hisoblanadi.
Molekulyar diffuziya -
molekulalarning tartibsiz harakati natijasida bir-
birining ichiga o‘tishini ta’minlovchi jarayondir. Diffuziyaning tezligi 
molekulalarning 
kinetik energiyasiga bog‘liq. Diffuziya jarayonining 
harakatlantiruvchi kuchi bir-biriga tegib turgan qatlamlardagi erigan moddalar 
konsentratsiyalari farqidir. Bu jarayon bir qator omillarga bog‘liq bo‘lib, 
Eynshteyn tenglamasi bo‘yicha ifodalanadi. 
O‟qituvchi:
Fitopreparatlargа qo’yilgan talablar? 
1-talaba:
………………………………….. 
2-talaba: 
…………………………………..
 
3-talaba: 
………………………………….. 
4-talaba:
…………………………………..