Ўзбекистон республикаси ахбороттехнологиялари ва коммуникацияларни ривожлантириш

Дистант услуби 
асосида ўқувчиларни ўқитиш ҳозирги куннинг энг ривожланиб 
бораётган йўналишларидан бўлиб, ўқитувчи билан ўқувчилар маълум бир масофада 
жойлашган ҳолда таълим бериш тизимидир. Ўқитувчи ва ўқувчининг маълум бир 
масофада жойлашганлиги, ўқитувчини дарс жараёнида компьютерлар, спутник алоқаси, 
кабель телевиденияси каби воситалар асосида ўқув ишларни ташкил қилишни талаб 
қилади. Замонавий компьютер технологияларнинг тез ривожланиб бориши, айниқса, 
ахборотларни узатиш каналларининг ривожланиши телекоммуникация соҳасига ўзига хос 
тарихий ўзгаришлар киритмоқда. Мамлакатимиздаги барча ўқув юртларини ва бизнес 
билан шуғулланаётган компанияларни дистант услуби асосида бирлаштирилса, ўқитиш 
жараёнини ва тижорат ишларини янада юқори поғонага олиб чиқади.
Дистант услуби асосида ўқитиш қуйидаги технологияларни ўз ичига олади:
 

---

5 
Интерактив технологиялар: 

аудиоконференциялар (audioconferencing) ; 

видеоконференциялар (videoconferencing) ; 

иш столидаги видеоконференциялар(desktorvideoconferencing) ; 

электронконференциялар(e-mail, on-line services) ; 

овоз коммуникациялар (voicemail) ; 

икки томонлама спутник алоқа; 

виртуалборлиқ (virtual reality) ; 
Ноинтерактив технологиялар: 

босиб чиқарилган материаллар; 

аудиокассеталар; 

видеокассеталар; 

бир томонлама спутник алоқа; 

телевизион ва радио кўрсатувлари; 

дискета ва СD-RОМлар.
Дистант услуби асосида таълим беришнинг мавжуд захиралари қуйидаги 14. 1-
жадвалда яққол кўрсатилган.
Номи 
Мазмуни 
Манзилгоҳи 
The International 
Centre for Distance 
Learning Database 
Дистант услуби асосида ўқитишнинг 
Умумжаҳон марказининг маълумотлар 
базаси (Британия Очиқ Университети) 
http//hcrl. open. 
ac/uk/ou/auho me. html 
EcEdWeb 
Интернеттармоғидаиқтисодиётнидиста
нтуслубиниқўллабўқитишлойиҳаларин
ингрўйхативаманзилгоҳлари 
http://ecedweb. Unomaha. edi/ 
teachsug2. htm 
An On-Line Lesson 
on Demand 
Талабватаклифназариясиниўқитишвао
хиридатестўтказишбўйичатажрибавий
варақа 
http://ecedweb. u nomaha. 
edu/testing/demand/demand. htm 
Curency 
Comparison Page 
«Валютаалмаштириш» 
мавзусибўйичасабоқларвамашқлар 
http://www. wimmwera. net. au/ 
CurrComp/ CurrComp. html 
Dow Jones and W. 
W. Norton World 
Wide Web Learning 
Resourses 
Иқтисодиётянгиликларивауларнийири
киқтисодчилартомонидантаҳлилқилин
иши 
http:/www. wwno rton. 
com/wsj/wel come/htm 
Stock Market Game 
Қимматбаҳо 
қоғозлармавзусиниўрганишбўйичаўйи
нлар 
http://ecedweb. u nomaha. 
edu/stoc kmg. htm 
Аввалом бор, дистант услуби асосида ўқитиш, жўғрофий жиҳатдан узоқда 
жойлашган мактаблар ва академик таълим учун мўлжалланган эди. Лекин, замонавий 
ахборотлар ва телекоммуникацион технологияларнинг ривожланиши табиий таълим- 
тарбия жараёнини узоқ масофадан туриб амалга оширишга йўл очиб берди. Натижада 
дистант услуби асосида ўқитиш, тез вақт ичида кўпгина мактабларда, тижоратчилар ичда 

---

6 
ва ишлаб чиқариш корхоналарида кенг қўлланила бошлади ва ўқитишда янги услубларни 
қўллашга яна бир туртки бўлди. Дистант услуби асосида ўқитишнинг Халқаро 
Кенгашнинг таҳлиллари шуни кўрсатмоқдаки, ҳозирги кунда жаҳонда 10 миллиондан 
ортиқ талабалар шу услуб асосида таълим олишмоқда. АҚШ да шу услуб асосида ўқитиш 
мақсадида янги ўқув марказлари барпо этилмоқда. Шундай қилиб, улар миллий кадрларни 
замон талаби асосида тайёрлаш ва қайта тайёрлаш учун олға қадам қўйишмоқда. Дистант 
услубининг қуйидаги афзалликлари мавжуддир: