A. B. P a k ir d in o V u. A. V a L i X o n o V

E k sp r e s s testlar. 
IFAdan tashqari. hozirgi vaqtda ko'plab od- 
diy, murakkab asbob-uskunalar bo'lishini talab qilmaydigan bajar- 
ish oson bo'lgan testlar ishlab chiqilgan. Bularga agglutinatsiya, 
immunofiltratsiya, immunoxromatografiya va boshqa testlar kira- 
di. Qo'yilish vaqtiga qarab ular tezda natija beradigan (ekspress 
testlar) va oddiy testlarga bo'linadi. Ekspress testlar o'zining se- 
zuvchanligi bo'yicha test-sistemalarni III avlodi bilan tenglashadi. 
Bu testlarni qo'yish uchun maxsus asbob-uskunalar kerak emas. 
kerakli reagentlar. tomchilovchilar tayyor jamlangan (nabor) holda 
chiqarilgan. Tekshirilayotgan qon zardobi yoki plazmasi suyultiril- 
masdan qo'llaniladi. Musbat natija rangli dog' yoki chiziq holida. 
eritrotsitlar agglutinatsiyasi yoki lateksning bir bo‘lakchasi sifatida 
namoyon boiad i. Qisqa vaqt ichida natija olish mumkin. Buni bar­
cha tibbiy xodimlar tomonidan bajariIishi mumkin. shuning uchun 
bu testlar imkoniyati cheklangan, asbob uskunalari yetarli bo'lma- 
gan hamda oz miqdordagi qonlarni tekshiradigan tibbiy ot muassa- 
salarida qoMlash uchun qulay.
I m m u n o b l o t (IB) usuli. 
Immun blot usuli virusning har bir 
oqsiliga qarshi hosil bo'lgan antitanachalarni alohida-alohida 
aniqlash imkonini beradi. spetsifikligi o'ta vuqori, shuning uchun 
bu usul verifikatsion hisoblanadi, noaniq hollarda yoki yolg'on 
musbat natija berganda haqiqiv musbat ekanligiga xulosa beradi. 
Bu usulning prinsipi shundan iboratki, virus oqsillari poliakrilamid
165
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

gelida fraksiyalarga ajratiladi va alohida ajratilgan oqsillar elektro- 
forez y o i i bilan nitrotsellyuloz membranaga ko'chiriladi. uni 5 mm 
dan qirqib chiqiladi (strip deb ataladi) va bu striplarni planshetalar- 
ga joylashtiriladi. JSST yo'riqnomasiga k o i a . agar env genining 
(ya'ni virus qobig’ining) 2 ta oqsiliga nisbatan antitanacha topilsa. 
immunoblot natijasi musbat deb hisoblanadi. envning 1 ta oqsiliga 
va boshqa oqsillarga antitanacha topilsa, natija gumonli hisoblana­
di va 2 haftada. 3 oyda va 6 oyda qaytadan tekshiriladi. Ammo agar 
tekshirilayotgan bemor OIV infeksiyasining o'chog'idan b o is a , 
V. V. Pokrovskiy fikricha envning 1 ta oqsiliga nisbatan antitana­
cha topilsa ham, epidemiologik holatni hamda kasallik klinikasini 
inobatga olgan holda natijani musbat deb hisoblash mumkin. I nut- 
maslik kerakki, IB usulining sezuvchanligi IFA usuliga nisbatan 
pastdir, shuning uchun IBning ayrim hollarda bergan natijasini in- 
terpretatsiya qilish juda qiyin bo'ladi.