|
Бир гапни таъкидламоқчиман: билим — чўққига
кўтарилишда энг кучли туртки. Агар ота-онангиз
ўзлари учун ҳамма нарсадан воз кечиб, сизнинг билим
олишингизга шароит яратиб берган бўлса, ўқишдан
бўйин товлаш ғирт нонкўрликдир. Ўз ҳаётини қадр-
ламаслик дегани бу. Аммо шароит кўтармагани, ор-
зуларнинг ушалишига тайёр имкон йўқлиги учунгина
келажак мақсадлардан воз кечиш катта хато бўла-
ди. «Дипломсиз, маълумотсиз ҳеч кимсан», дейдиган-
ларга умуман қулоқ солманг! Ниятга етиш учун би-
ринчи ўринда қатъият, сабр-бардош ва ўзингизга
89 / ГАРВАРД РЕЖАДА ЙЎҚ ЭДИ
ишонч бўлиши керак. «Ўзингга ишон» ибораси сийқа-
си чиққандек, ясама туюлиши мумкин. Лекин бусиз
орзуга эришиб бўлмайди. Ҳар сафар тушкунликка
тушганингизда иккинчи курсда ўқишдан ҳайдалган,
институт ва университетда сиртдан ўқиган, шун-
чаки соҳаси бўйича ишлаб билимини оширган Комил
Алламжоновни эслаб қўйинг. Энг ишончли ва текин
университет мустақил таълим билан амалиётдир.
Албатта, Гарвардда ўтган кунларим фақат ўйин-
кулгидан иборат бўлмаган. Тошкентдаги жамоам ўр-
нимга уй вазифаларни бажараётган пайтда мен уни-
верситет таълим тизимини ўрганиб, ўзим учун кўп
нарса кашф қилдим. Нима учун Гарвардда, ким дарс
ўтишидан қатъи назар, битирувчиларнинг билими
кучли? Чунки бу даргоҳнинг ўқув методикаси жуда
юқори савияда. У ерда ўқиган талаба саводсиз бўлиб
қолиши мумкин эмас. Биз бир пайтлар мутлақо эшит-
маган ўйин воситасида билим бериш усулини ҳам
қўшинг бунга. Дарсни кўр-кўрона, фақат баҳо учун
ёдлаб олмасдан, мағзини чақишга ҳам ёрдам беради-
ган «эмоционал идрок» деган тушунча ҳам бор экан,
биз эса бундан мутлақо бехабар эдик.
Моҳиятни тушуниш — энг муҳим масала. Ғилди-
рак қандай айланишини билсанг, уни ўзинг ихтиро
қила оласан. Шунчаки ҳалқа ва симларидан нусха кў-
чирмасдан, бу механизм қандай қилиб ва нима учун
ҳаракатланаётганини ўрганасан. Ўз «ғилдирагинг»ни
90 / ГАРВАРД РЕЖАДА ЙЎҚ ЭДИ
мукаммаллаштириш йўлида яна кўп сирларни билиб
оласан. «Кейин уни яхшироқ пуллаш учун» деган
гапни қўшиб қўймасам, Комил Алламжоновлигим қа-
ерда қолади?!
У даврда биздаги ўқув методикаларида бунақа нар-
са қўлланилмаган. Дарсликда нима ёзилган бўлса, шу-
ни тўтига ўхшаб такрорлаб, ёдлаб олинса бўлди —
бутун таълим тизимимиз шу пойдеворга қурилганди.
Мустақил фикрлаш, таҳлил қилиш йўқ. Тўғри, яхши
мутахассислар етишиб чиққан, лекин ҳақиқий истеъ-
додларни бармоқ билан санаса бўларди. Гарварддаги
таълим эса ҳар бир талабани мустақил фикрловчи
даҳо даражасига кўтаришга қаратилган.
Болани аналитик фикрлашга ўргатмасак, фақат би-
ровнинг топшириғини яхши бажаришга ярайдиган
ўртамиёна ходим бўлиб вояга етади. Ёки дарсликнинг
ярмини эсидан чиқариб юборгани учун, шуни ҳам
эплолмайди. Бу ҳақиқатни энди-энди тушуниб етяп-
миз. Ўйин, такрорлаш, қиёслаш орқали билим бериш,
мавзу доирасидан чиқиб, кенгроқ мулоҳаза қилиш-
ни ўргатиш қанчалик зарур эканини кўряпмиз. Аммо
бу услуб ҳозир фақат хусусий, пуллик муассасаларда
қўлланилади. Давлат таълим тизимида эса аҳвол ҳа-
лиям ўша-ўша — мазмун эмас, шакл муҳим: давомат,
бир хил ташқи кўриниш, намунали хулқ, уй вазифа-
ларни вақтида бажариш...
91 / ГАРВАРД РЕЖАДА ЙЎҚ ЭДИ
Ўзига, эртанги кунига ишонган одамлар бўлмаса,
бутун мамлакатнинг тараққиёти тўхтайди. Ўн, йи-
гирма йилдан кейин нима бўлишини ўйламайдиган,
фақат қорин ғамида, бугуни билан яшаётган жамият-
га айланиб қоляпмиз. Аввалгидек фақат оч қолмаслик
учун ишлайверамизми? Тилла идишга қимматбаҳо
қизил икра солиб ейилса ҳам, у барибир бир егулик,
холос.
Мамлакатдаги тадбиркорларнинг ҳеч бўлмаса бир
қисми ўз олдига улкан мақсадларни қўйиши, энг ба-
ланд чўққиларга интилиши керак. Менга «пул ишлаб
олиш» таклифлари кўп тушади. У ёқдан олиб, бу ёққа
сотиб, ўртадаги фойдани чўнтакка урасан, дейишади.
Бу ҳам ўша «еб-ичиш» даражасидаги фикрлаш. Бу-
нақа ишлар мени қизиқтирмай қўйган. Қачондир қи-
зиққанимни эслолмайман ҳам. Шу жойида муҳтарам
Сергей Ежков «расво ишлардан тоймайдиган бу бола-
кай ўзини бутун инсониятнинг халоскори деб хаёл қи-
лади», — деган бўларди.
Миямда Катта Ғоя бор. Баъзан эски одатга кўра
«Узметроном» саҳифаларини оча туриб, умридан ба-
рака топкур Ежков шу ҳақда ҳам ёзиб қолармикин,
деб ўйлайман. Ўзимча оригинал, тортадиган сарлавҳа-
ям ўйлаб топаман. Ўзи Сергей Александрович бунақа
нарсага жуда уста. Унинг мақолалари доим ўқишли
бўлган. Айниқса, мен ҳақимда ёзмаганида.
92 / ГАРВАРД РЕЖАДА ЙЎҚ ЭДИ
Тўғри, энди мени «болакай» деб атай олмайди,
катта бўлиб қолдим. «Парпиевнинг жияни» мавзу-
си ҳам эскирган. «Солиқ-инфо» ёпилди. «Турон-24»21
ҳам. «Автотест репорт» лойиҳаси ҳаракатдан тўхта-
тилди, мудроқ ҳолатда ҳозир. Лекин Сергей Алексан-
дрович барибир шов-шувли сарлавҳага баҳона топади,
бунга ишонаман. Майли, ҳаммамизни ўша кунларга
етказсин. Дарвоқе, мен ўзимни ҳалиям бутун «инсо-
ниятнинг халоскори» деб ҳисоблайман..
93 / ГАРВАРД РЕЖАДА ЙЎҚ ЭДИ
Do'stlaringiz bilan baham: |
