Техник ва технологик фанлар со
ҳ
аларининг инновацион масалалари. ТДТУ ТФ 2020
312
Илмий педагогик тадқиқотлар шуни кўрсатмоқдаки таълим-тарбия жараёнидаги
янгиликлар, ютуқлар, айниқса ёшларимизнинг қобилиятлари ўсиб бораётганлиги –
жахон фан олимпиадаларидаги ютуқлари, юртбошимиз томонидан уларга яратилаётган
шарт-шароитлар,ютуқларини
рахбатлантириш
давлат,
президент
даражасида
рағбатлантирилиши самарали механизм бўлмоқда.
Педагогик технология тизими аниқ ва равшан белгиланган холдаги вазифа уни
такомиллаштириш, жадаллаштириш, самарадорликни оширишни тақозо этади.
ПТ тизимининг (1) – модул элементи эмпирик асос;
2-модул элементи унинг мохиятига кириш;
3-модул элементи ПТ такомиллаштириш;
4-модул элементи унинг натижавий даражалари;
5-модул элементи жахон таълим-тарбия тизими тажрибалари билан таққослаш;
6-модул ПТ такомиллаштиришнинг имкониятларини, йўлларини,воситаларини
излаб топиш.
Мутахассис - олимлар фикрларига қулоқ соладиган бўлсак, масалан, Юнеско,
БМТ вакили “замонавий технология таълимни модернизациялашда харакатлантирувчи
кучдир”, деб бахо берса, ушбу фикрни амалга оширишга назария билан амалиётни
боғлаш масаласи бўйича Япон олим Сакатоте, палак олими Брунерлар қуйидагича
таъриф берилган: “Ўқитиш технологияси бу ўқитишни мақбуллилигини таъминловчи
маълум йўл-йўриқлар тизими билан боғлиқ билимилар сохаси” деб таърифлашган. (Бу
таърифга поляк олими ДЖ Брунер хам қўшилган.)
Рус олимаси Н.Ф.Талызина бу ПТ таърифларига ўзгачароқ фикр билдирган:
“Белгиланган ўқув мақсадига эришишнинг оқилона усулларини аниқлашдан иборат”.
Энг мукаммал таърифни ПТга рус академиги В.Беспалько берган, унинг
таърифича: “ПТ – бу ўқитувчи махоратига боғлиқ бўлмаган холда педагогик
муваффақиятни кафолатлай оладиган, ўқувчи шахсини шакллантириш жараёнини
ифодалаш лойихалашдир”.
ПТ га Ўзбекистонлик олимларидан К.Абдукаримов яна мукаммалроқ, мантиқий
тўлароқ, лўндароқ таърифни қуйидагича билдирган: “ Миллий дастурбу янгича
педагогик технологиянинг ўзи”, “Педагогик технология- педагогик махорат
тўғрисидаги фан”.
Менимча, (А.В) унинг мохиятида мақсад, вазифалар, амалга ошириш босқичлари
мукаммал белгиланган, амалга оширилиш тизими аниқ ва равшан белгиланган.
ПТ тизими (1) хақида гап кетганда ўқитиш, ўқиш, уқиш хақида гап кетганда
гавдаланади. Энди тарбия жараёни билан боғлиқ ПТ бўлса, бунда ўзига хос баркамол
авлод тарбияси модули хақидаги тизимни (2) тасаввур қиламиз.
Тизимнинг яна бир томони, дунё ПТ ва ТТ (таълим технологиялари) ўртасидаги
муносабатлар тизими (3) бугунги даврнинг мухит қирраларидан хисобланади.
Тизим (4) давр, вақт кўринишда фикр юритсак бу муайян вақтда доимо тартибли
харакатдир. Бунда - бўшлиқ бўлишига йўл қўйиб бўлмайди, яъни танаффус йўқ.
Бу харакатларнинг барчаси юқори сифатни таъминлашга қаратилган, бунинг учун
бу таълим ёки тарбия жараёнларини модернизациялашнинг – бу дегани таълим-тарбия
жараёнига
янги
куч,
қудрат,
қувват
олиб
киришни
жадаллаштириш,
такомиллаштиришга алохида эътибор билан қарашни тақазо этади.
Шундай қилиб, ПТ- амалиётга жорий этиш мумкин бўлган назарий билимларни
педагогик тизимини лойихаси ва уни замонавий модернизацияси деб таърифласак хато
бўлмайди. Бу масалага Эдгар-Фъера, япон олими Сакамоте, поляк олими Брунер, рус
олимларидан
академик
В.Беспалько,
ўзбек
олимларидан
Н.Саийдаҳмедов,
Ҳ.Абдукаримов ва бошқалар бу масалада алоҳида ўз ўринларига эга.
Схема кўринишида ифодаласак (Н.Сайидахтов) фикрича қуйидагича кўринишга эга:
Do'stlaringiz bilan baham: