Вазирлиги тошкент молия институти

Халқаро савдо палатаси (ХСП) 
ХСП – халқаро иқтисодий 
муносабатларга кўмаклашиш соҳасидаги энг қадимги универсал ташкилот. 
Халқаро савдо соҳасида кўплаб бошқа халқаро ташкилотлар мавжуд, лекин 
ХСП нафақат “қадимги”, балки халқаро савдони тартибга солишга таъсир 
қилиш даражаси самарали бўлган ташкилот ҳисобланади. Бу ташкилотга 
1919 йил Атлантик-Ситидаги (АҚШ) Халқаро савдо конференсиясида асос 
солинган. Фаолиятини 1920 йил бошлаган, қароргоҳи – Париж.
Унинг таркибига 1500 дан ортиқ миллий савдо-саноат палаталари 
(баъзан ХСП “палаталар палатаси” деб номланади), тадбиркорлар иттифоқи 
ва бутун жаҳон бўйича 6000 дан кўпроқ йирик хўжалик компаниялари 
киради.
ХСП мақсади халқаро иқтисодий алоқаларни ривожлантириш ва 
тўсиқларни бартараф этишга кўмаклашиш ҳамда халқаро даражада кўп 

---

200 
томонлама ҳамкорликни мустаҳкамлаш ҳисобланади. ХСП нинг расмий 
мақсади – халқаро иқтисодий муносабатларнинг яхшилаш ва шу асосда 
келажакда жаҳон иқтисодиётини янада ривожлантириш, халқлар ўртасида 
дўстона муносабатлар ўрнатишга кўмаклашиш.
Палата фаолияти эркин ва ҳалол рақобат тамойилига асосланган бозор 
иқтисодиёти тизимини яратишга, ҳар қандай шаклдаги протексионизмга 
қарши курашишга, барча мамлакатларнинг жаҳон иқтисодиётига тўлиқ 
интеграциялашишига, давлат чегаралари орқали айирбошлашни енгиллаш-
тиришга йўналтирилган.
Палатага аъзолик икки даражада амалга оширилади:
1) сиёсий мақсадни кўзламайдиган ва фақат ўз аъзоларининг ишлаш ва 
профессионал манфаатларини ҳимоя қиладиган миллий комитетлар ва унга 
ўхшаш ташкилотлар даражасида;
2) миллий комитетлари бўлмаган ҳолларда юридик ва жисмоний 
шахсларни Палатага қабул қилиш, “бевосита” даражада.
Палатанинг Бошқарув органи - конгресс, кенгаш, ижро этувчи комитет. 
Конгресс Палата фаолияти натижаларини тасдиқлаш ва халқаро иқтисодий 
муносабатлардаги муҳим муаммолар бўйича тавсиялар қабул қилиш учун ҳар 
уч йилда чақирилади.
Кенгаш президент томонидан бошқарилади ва конгресслар оралиғида 
Палата фаолиятини олиб боради, конгрессни йиғиш билан шуғулланади, янги 
аъзоларни қабул қилади. У миллий комитет вакилларидан ташкил топади, 
овоз бериш ҳуқуқи Палата бюджетига қўшган улуш миқдорига қараб 
белгиланади. Кенгаш 10 та аъзодан ташкил топади ва битта овоз бериш 
ҳуқуқига эга. Кенгашни президент бошқаради, сессиялар бир йилда икки 
марта ўтказилади.
Генерал секретар кенгаш топшириғи бўйича ташкилий-техник ва 
маъмурий функсияларни бажаради, БМТ ташкилотлари билан яқин 
алоқаларда бўлади, бунда у маслаҳатчи статусига эга. ХСП савдо-саноат 

---

201 
палатаси фаолияти тўғрисида маълумотлар ва ойлик ахборот бюллетен нашр 
қилади.