A qоdiriy nоmidagi jizzaх davlat pеdagоgika instituti

3.2 Klaster texnologiyasidan foydalanish 
Biologiyani о‘qitishda о‘quvchilarning о‘zlashtirgan bilimlarini tizimlashtirish, 
mustahkamligini ta’minlash maqsadida Klasterdan foydalanish muhim о‘rin tutadi. 
Klaster 
Klaster – cluster - ingliz tilida shajara degan ma’noni anglatadi. Ushbu lokal 
texnologiya о‘quvchilar tomonidan о‘zlashtirgan va о‘zlashtiradigan g‘oya, 
nazariya, qonuniyat va tushunchalar о‘rtasidagi bog‘lanishini anglash, bir-biriga 
uzviyligini tushunishga imkon yaratib tahliliy-tanqidiy fikr yuritish kо‘nikmalarini 
rivojlantirishga zamin tayyorlaydi. 
Klasterni tuzish quyidagi tartibda amalga oshiriladi: 
Biologiya kursi mazmunidagi muayyan g‘oya doska yoki qog‘oz о‘rtasiga 
yoziladi; 
Ushbu g‘oya bilan bog‘liq qonuniyatlar, tushunchalar bir-biriga bog‘liq holati 
kо‘rsatkich 
bilan belgilanadi
, sо‘ngra mazkur qonuniyat va tushunchalarning faktik 
ma’lumotlari 
grafik 
tarzda 
yoziladi 
va 
tarmoq 
hosil 
qilinadi. 
Avval о‘rganilgan mavzu va о‘rganiladigan mavzu о‘rtasidagi bog‘lanishlar haqida 
xulosa chiqariladi. 
Klasterdan foydalaniladigan darslarda о‘quvchilar teng sonli kichik guruhlarga 
ajratilib, ularga о‘quv topshirig‘ining didaktik maqsadi va bajarilish tartibi 
tushuntirilgandan sо‘ng, ular ajratilgan vaqt ichida fikrlarini jamlab, о‘zlari tuzgan 
Klasterni himoya qilib, fikrlarini dalillashga imkon yaratilib, eng yaxshi va asosli 
tuzilgan Klaster aniqlanadi, g‘oliblar rag‘batlantiriladi. 
Klaster bitta mavzu yoki bob bо‘yicha yaxlit tuzish о‘quvchilarning tizimli fikr 
yuritishiga zamin yaratadi. Klasterning asosida asosiy g‘oya yoki tushuncha о‘rin 
oladi, masalan, genlarning о‘zaro ta’siri bо‘yicha quyidagicha tuziladi: 

---

33 
1–topshiriq.
Genlarning belgilarga ta`sirini guruhlarga ajrating. 1. To`liq 
dominantlik. 2. KomplementariY. 3. Oraliq irsiylanish. 4. Epistaz.5. PolimeriY. 6. 
PleyotropiY. 7. Ko`p allellilik. 
Bir genning bir belgiga ta`siri 
Bir 
necha 
genning 
bir 
belgiga 
ta`siri. 
Bir genning ko`p belgiga ta`siri. 
Kalsterning javobi: 
Bir genning bir belgiga ta`siri – 1, 3, 7. 
Bir necha genning bir belgiga ta`siri – 2, 4, 5. 
Bir genning ko`p belgiga ta`siri – 6. 

---

34