A qоdiriy nоmidagi jizzaх davlat pеdagоgika instituti

 
 
 
 
 

---

29 
Ш.BOB.Nafas olish mexanizmi va hayotiy jarayonlar bog’liqligini o’qitishda 
Lokal darajadagi pedagogik texnologiyalar 
3.1 Insert lokal darajadagi pedagogik texnologiya 
Biologiyani о‘qitishda lokal darajadagi pedagogik texnologiyalardan “Keys”, 
“Insert”, “Klaster”, 
Venn diagrammasi
, “Aqliy hujum”, “Kichik guruhlarda 
ishlash”, “Atamalar zanjiri”, “Atamalar varag‘i”, tezkor о‘yinlar va о‘yin 
mashqlarning turli shakllaridan foydalanish tavsiya etiladi. 
Dastur mazmunidagi faqat faktik materiallarni о‘rganish nazarda tutilgan 
mavzularda insertdan foydalanish tavsiya etiladi. 
Insert – lokal darajadagi pedagogik texnologiya bо‘lib, о‘quvchilar tomonidan 
о‘quv materialidagi asosiy g‘oya va faktik materiallarni anglashiga zamin yaratish 
maqsadida qо‘llaniladi. 
О‘quvchilarni insert yordamida ishlash kо‘nikmalarini rivojlantirish uchun ularga 
о‘rganiladigan о‘quv materiallari va maxsus jadval tarqatiladi. О‘quvchilar har bir 
abzatsni о‘rganib chiqib, maxsus jadvalga muayyan simvollar yordamida belgilash 
tavsiya etiladi. 
Agar abzatsda berilgan ma’lumot shu kungacha о‘zlashtirgan bilimlariga mos 
kelsa, “Bilaman” – V, agar ma’lumotlar tushunarli va yangi bо‘lsa, u holda 
“Ma’qullayman” +, agar ma’lumotlar о‘quvchilar о‘zlashtirgan bilimlariga mos 
kelmasa, u holda “О‘rganish lozim”-, о‘quvchilar о‘quv materiallarini 
о‘zlashtirishda qiyinchilik his etsa, u holda “Tushunmadim” -? belgisini qо‘yadi. 
Insertda foydalaniladigan maxsus jadval 

---

30 
Abzatslar № 
“Bilaman” – V “Ma’qullayman” 
+ 
“О‘rganish 
lozim”- 
“Tushunmadim” 
-? 
1. 
2. 
3. 
4 va h.k. 
Ta’lim-tarbiya jarayonida Insertdan foydalanishda quyidagi talablarga amal 
qilinishi: 
•
О‘quvchilar kichik guruhga ajaratiladi, lekin insert vositasida dastlab har bir 
о‘quvchi yakka tartibda ishlaydi va jadvalni tо‘ldirishi, guruh a’zolari 
belgilangan muddatda ishlashni yakunlaganlaridan sо‘ng, fikrlarini 
taqqoslashi; 
•
О‘quv bahsi orqali kichik guruh a’zolarining jadvaldagi belgilarining bir xil 
bо‘lishini ta’minlash, ya’ni jadvaldagi keyingi ikki ustuni bо‘yicha 
bir 
xillikka erishish
; 
•
О‘qituvchi о‘quv materiali asosida tuzilgan savol-topshiriqlari va kichik 
guruh a’zolarining jadvaldagi belgilari asosida о‘quv bahsini tashkil etishi 
lozim. 

---

31 
Insert bilan ishlashning afzallik tomoni avval kichik guruh a’zolari о‘rtasida, sо‘ng 
kichik guruhlar bilan о‘zaro о‘quv bahsi о‘tkazilishi, bahsda о‘quvchilar 
tomonidan yо‘l qо‘yilgan kamchiliklarni tо‘ldirish, bilimidagi bо‘shliqlarni 
tо‘ldirish yuzasidan о‘qituvchi tomonidan berilgan axborot ta’lim samaradorligiga 
xizmat qiladi. 
Insertdan foydalanilgan о‘qituvchining pedagogik faoliyatidagi axborot manbai 
funksiyasi bir muncha kamayib, о‘quvchilarning bilish faoliyatini boshqarish va 
nazorat funksiyalari ortadi. Shu sababli, о‘qituvchi bu masalalarni puxta 
rejalashtirishi va amalga oshirishi lozim. 

---

32