Mavzu: tabiatshunoslikni o’qitish metodikasi pedagogik fan sifatida

Tajriba tabiatshunoslikni o 'qitishning amaliy metodidir.
 
Tajriba o’qitish 
metodi bo’lib, uning yordamida o’rganilayotgan hodisa qonuniyatini aniqlashga 
yordam beruvchi sharoitlar yaratiladi. Tajribalar o’tkazishda o’quvchilarda 
boshqa metodlar bilan 
egallash mumkin bo’lmagan tabiatshunoslik 
tasavvurlari shakllanadi. 
Tajribalar atrof olamni bilib olishning qiziqarli va samarali metodidir. Ular 
ilmiy dunyoqarashni shakllantirish, kuzatuv-chanlik, mantiqiy tafakkur va nutqni 

---

rivojlantirishda katta ahamiyatga ega. U dunyoning moddiyligini, uni idrok qilib 
olish mumkinligini tasdiqlovchi har xil jismlarning xossalarini bilib olishning 
chinakam ilmiy metodidir. 
Tajribalar mavhum tushunchalarni aniq tushunchalarga aylantirishda 
bolalarga yaqindan yordam beradi. Masalan, ular faqat tajriba jarayonidagina 
termometrning simob ustuni haroratning o’zgarishiga qarab ko’tarilishi va pasayishiga 
ishonch hosil qiladilar. Faqat tajribagina suvning bir holatdan ikkinchi holatga 
o’tishini ko’rsatadi. 
Oddiy tajribalar o’quvchilar tomonidan uy sharoitlarida, o’quv-tajriba 
maydonida yoki tirik tabiat burchagida mustaqil bajariladi. Murakkabroq 
tajribalarni o’qituvchi darsda namoyish qiladi. Shuni esda tutish kerakki, mazmuni 
jihatidan eng oddiy tajriba faqat bilim berishi bilangina emas, balki kuzatish 
jarayonini fahmlashga, uning natijalarini ta'riflashga yordam berishi bilan ham 
qimmatlidir. 
Faraz qilaylik, o’quvchilar darsda Quyoshning Yer yuzasiga nisbatan holatiga 
qarab kuzda ob-havoning sovib borishi to’g’risida bilim olishlari kerak. Bu hodisani 
tushuntirish uchun o’qituvchi tajriba o’tkazadi. U yonib turgan shamga ingichka 
qog’oz tasmachasini tutadi. Bitta tasmachani shamning tepasida, ikkinchisini 
shamdan sal uzoqroqda ushlab turadi. o’quvchilar qog’oz tasmachalarning qaysinisi 
oldinroq yonganligini aytishlari va nima uchunligini tushuntirishlari lozim. 
o’quvchilar bu tajriba orqali yozda va kuzda Quyosh nurlarining Yer yuzasini qanday 
isitishini bilib oladilar.