O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi o'zbekiston milliy universiteti

supersegmental fonetika 
yoki 
prosodika 
deb 
ataladi.
Fonetikaning to'rtinchi zaruriy soxasi hisoblangan 
fonologiya 
alohida fan 
sifatida ham qaraladi. Bunday qarash fonologiyani ham ikkiga bo'lishni talab qi-
ladi: 
1) Tovushlarning tildagi funksional tomonlarini o'rganish bo'limi – 
seg-
mental fonologiya 
yoki 
fonemika, fonematika 
deb yuritiladi.
2) Bo'g'in, urg'u va intonatsiyaning funksional alomatlarini o'rganish so-
hasi 
supersegmental fonologiya 
yoki 
prosodika 
deb ataladi.
Fonetika tilning boshqa bosqichlari va yaruslari bo'lgan morfologiya va 
sintaksis, leksika va stilistika bilan uzviy bog'liqdir. Chunki tildagi barcha 
birliklar (so'z, so'z shakli, so'z birikmalari va frazalar) tovushlar yordamida 
namoyon bo'ladi.

---

- 13 - 
Fonetika nutqdagi artikulyatsion-akustik xususiyatlarni, ularning hosil 
bo'lishida nutq organlarining xizmati va fizik tebranishlarni o'rganishi bo'yicha 
biologiya, fiziologiya, fizika va akustika fanlari bilan bog'lanadi.
Tildagi fonetik xususiyatlarning tarihini o'rganuvchi soha tarixiy (yoki di-
axronik) 
fonetika 
deb ham ataladi. Bunda tildagi tovushlar sistemasining tara-
qqiyoti qadimiy obidalar va qo'lyozmalar hamda tarixiy faktlar yordamida tasnif 
etiladi.
Hozirgi davr tilshunosligida jahon tillarining o'xshash va farqli 
alomatlarini o'rganish «tillar tipologiyasi» nomi bilan atalib, bu sohaning 
fonetikaga doir bo'limi