O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

Hazm qilish sistemasi
.
Nematodalarning og‘iz teshigi tanasining oldingi uchida 
joylashgan bo‘lib, odatda uchta (bitta orqa, ikkita yon) maxsus o‘simtalar - lablar bilan o‘ralgan. 
Naysimon ichagining oldingi qismi og‘iz bo‘shlig‘i -
stoma
va halqumga bo‘linadi (63, 64-
rasmlar). Ayrim yirtqich va zooparazitlar stomasida kutikula o‘simtasidan iborat tishlar bo‘ladi. 
O‘simlik parazitlari stomasi esa sanchib so‘ruvchi organ- stiletni hosil qiladi. Halqum devorida 
muskul va hazm bezlari joylashgan. Bir qancha nematodalar halqum muskullari hujayralari 
kengayib, bulbus hosil qiladi. Halkum ektodermadan hosil bo‘ladi, uning tirqishi uchburchak 
shaklda, devori xitinlashgan. Halqum endodermal o‘rta ichakka o‘tadi. O‘rta ichak bir qavat

---

silindrsimon hujayralardan iborat. Qisqa orta ichak murtak ektodermasidan hosil bo‘ladi. Ayrim 
nematodalar ichagi reduktsiyaga uchragan. 
Nematodalar har xil usulda oziqlanadi. Erkin yashovchi nematodalar har xil mayda 
organizmlar bilan oziqlansa, parazit turlari hayvon yoki o‘simlik hujayralari shirasi, ba‘zan qon 
so‘rib oziqlanadi. O‘simlik parazitlari ozig‘i ichakdan tashqarida hazm bo‘ladi. Buning uchun 
stilet orqali o‘simlik to‘qimalariga hazm fermentlari chiqariladi. Nematodalar ana shu 
fermentlar ta‘sirida chala hazm bo‘lgan oziqni stileti yordamida so‘rib oladi.