Ziyonet doc

 
Nazorat savollari: 
1.
Neokantlikning Baden maktabi: V. Vindelband, G. Rikkert.
2.
B. Krone: Tarix va falsafa. Tarix va tabiat.
3.
K.Popper “tarixiylik qashshoqligi”.
4.
Tarixning ekzistentsional falsafasi.
5.
Frantsiyada “Yangi falsafa”. 
6.
Neotomistik tarix falsafasi. 
Adabiyotlar: 
1.
Каримов
И
. 
А
. 
Тарихий
хотирасиз
келажак
йўқ
. – 
Т
.: 
Шарқ
, 1998. 
2.
Ивин
А
.
А
. 
Введение
в
философию
истории
. – 
М
., 1997. 
3.
Коломицев
В
.
Ф
. 
Методология
истории
. – 
М
., 2000. 
4.
Бердяев
Н
.
А
. 
Смысл
истории
. – 
М
., 1990. 
5.
Фалсафа
. 
Энциклопедик
луғат
. 
ЎзР
ФА
, 
И
.
Мўминов
номидаги
фалсафа
ва
ҳуқуқ
ин
-
ти
. –
Т
.: “
Ўзбекистон
миллий
энциклопедияси
” 
Давлат
илмий
нашриёти
, 2010. 
6.
Жаҳон
фалсафаси
тарихидан
лавҳалар
. – 
Т
.: 
Файласуфлар
миллий
жамияти
нашриёти
, 2004. 
7.
Ғарб
фалсафаси
. – 
Т
.: 
Ўзбекистон
файласуфлари
миллий
жамияти
нашриёти
, 2004. 
8.
Скирбекк
Г
., 
Гилье
Н
. 
Фалсафа
тарихи
. 
Олий
ўқув
юрт
. 
учун
қўлл
. / 
Рус
тилидан
тарж
.: 
В
.
Кузнецов
. – 
Т
.: 
Шарқ
, 2002 
9.
Фалсафа
қомусий
луғат
. – 
Т
.: 
Шарқ
нашриёти
матбаа
нашриёти
, 2004.
 

---

103 
MUSTAQIL O’ZBEKISTONDA TARIX FALSAFASI 
Reja 
1.
 
O’zbekiston – umumsayyoraviy tarixiy jarayonning faol sub’ekti. 
2.
Iqtisodiy sohada tarkibiy o’zgarishlar
3.
 
Demokratiya haqida mulohazalar. Demokratiyaning siyosiy 
madaniyati 
4.
 
Jamiyatni erkinlashtirishning «o’zbek modeli». Demokratiyaning 
yangi davri 
5.
 
Tarixiy xotirani tiklash va yangi tarixni yaratish. Tarixni xolsona 
o’rganish masalasi.
6.
 
Milliy o’zlikni anglashda tarixni tutgan o’rni. 
7.
 
Tarix va milliy tafakkurning shakllanishi.
8.
 
Milliy va umuminsoniy qadriyatlar.
XX asrning so’nggi o’n yilligi insoniyat tarixida yangi davrni boshlab berdi. 
Totalitarizm, ma’muriy-buyruqbozlik va zo’ravonlik g’oyalariga tayangan 
sotsializm barbod bo’ldi. G’ayriinsoniy goyalar tashviqotchisi bo’lgan 
kommunizm mafkurasi inqirozga uchrab, mustamlakachilikning so’nggi 
qo’rgonlari quladi. Bashariyat takdirvda inson va jamiyatni ozod etishning yangi 
bosqichi, yalpi yangilanishlar jarayoni boshlandi. Bunday tarixiy o’zgarishlar 
dunyo iqtisodiy, ma’naviy hamda ijtimoiy-siyosiy jarayonlarining ilgari misli 
ko’rilmagan keng miqyosli yangila-nishlar pallasiga kirganliganing ravshan 
ifodasidir. 
Umumjahoniy yangilanishlar jarayoni avval muayyan mamlakat, keyin bir 
guruh davlatlar, oxir-oqibatda barcha mamlakatlar taqdiriga, jamiyatlar va 
jamoalar, alohida insonlar hayotiga bevosita va bilvosita ta’sir ko’rsata boshladi. 
Dunyo yangilanishlari jarayoniga har bir davlat o’z taraqqiyot ko’lami, ilmiy-
ma’rifiy va ma’naviy saviyasi, kamoloti darajasidan kelib chiqqan holda qo’shila 
boshladi. 
O’zbekiston umumplanetar o’zgarishlar jarayonlari oqimida o’zining 
betakror ijtimoiy-siyosiy, ma’naviy yangilanishlari dasturiga ega bo’lgan 
mamlakat sifatida o’ziga xos va o’ziga mos mavqe egalladi. Yangi tsivilizatsiya 
va insoniyat taraqqiyotiga kuchli ta’sir o’tkazishga qodir bo’lgan davlat sifatida 
o’zining keng imkoniyatlarini namoyon eta boshladi. 
O’zbekistonda amalga oshirilgan favqulodda keng ko’lamdagi ishlar 
hozirgi zamon jahon tsivilizatsiyasi bilan mushtarak ekanligi alohida qayd 
etilishi lozim. 
O’zbekistonda milliy, regional va umumplanetar mo’ljallar doirasida izchil 
va tadrijiy kechayotgan yalpi o’zgarishlarni o’z vaqtida o’rganish, amalga 
oshirilayotgan ijtimoiy-siyosiy jarayonlarni tahlil etish, baholash hamda ilmiy-
nazariy umumlashmalar qilish asnosida bu jarayonlarni maqsadli boshqarish 
O’zbekistondagi yangilanishlar rivoji o’ziga xos kechayotganligini ifoda etadi. 
Ijtimoiy-iqtisodiy, ma’naviy hayotni maqsadli takomillashtirish, bu muhitni 
umuminsoniy va milliy tamoyillar uyg’unligi ruhida rivojlantirish, siyosiy 
plyuralizmga shart-sharoitlar yaratish, liberalizm muhitini har tomonlama 

---

104 
kengaytirishga da’vat etish orqali mamlakatimizda yalpi yangilanishlar jarayoni 
boshlanishiga nazariy poydevor qo’yidtsi. Davlat tuzumi, jamiyat qurilishi va 
shaxs ma’naviy dunyosini tubdan isloh qilish yangilangan davlat, o’zgargan 
jamiyat va komil shaxsni yaratish imkonini berdi. Davlat, jamiyat va shaxsni 
yangilash jarayonlari, bu jarayonlarni maqsadli boshqarish nechog’li aqliy 
shijoat, dono siyosat hamda matonatni talab etganligiga bugungi kunda amin 
bo’lib turibmiz. Zero, bu boshqaruv sermashaqqat va murakkab kechuvchi 
ijtimoiy-siyosiy voqealar, mafkuraviy ta’sir va tazyiqlar, maxsus yuzaga 
keltirilgan moddiy-moliyaviy tangliklar holatlari sharoitida amalga oshirildi. 
O’zbekiston yalpi yangilanishlar jarayonini ikki o’zaro uzviy 
bog’langan yo’nalishlarda amalga oshirishga kirishdi. 
Birinchisi, 
mamlakatning 
ichki dunyosida, ya’ni iqtisodiyot, ma’naviyat, siyosat, turmush tarzida, xalq 
xarakteri va mentalitetida rejaviy asoslarda amalga oshirilayotgan yangilanishlar 
majmuidan iborat bo’lsa,