Юлдашeв А. Сирожиддинов И. Хусаинов М

Ўз маблағлари билан таъминланганлик коэффициенти корхонада 
молиявий барқарорликни таъминлаш учун зарур ўз оборот маблағлари 
мавжудлигини кўрсатади. Ўз маблағлари билан таъминланганлик 
коэффициентини ўз маблағлари манбалари (баланс пассивнинг 1 бўлими 
якуни) ва асосий маблағлар ҳамда бошқа оборотдан ташқари активлар 
(баланс активнинг 1-бўлими якуни) айирмасининг корхонада мавжуд ишлаб 
чиқариш заҳиралари, тугалланмаган қурилиш, тайёр маҳсулот, пул 
маблағлари, дебиторлик қарзи ва бошқалар кўринишидаги оборот 
маблағлари (баланс активи 2-бўлими якуний йиғиндиси) амалдаги қийматига 
нисбати сифатида аниқланади. Ўз маблағлари билан таъминланганлик 
коэффициентини ҳисоблаш формуласи қуйидаги кўринишига эга: 
К2 = П1 – П2
 
 
 
 
А2 
Бу ерда П1- баланс пассивнинг 1-бўлим якуни, 
П2- баланс пассивининг 2- бўлим якуни, 
А2- баланс активининг 2- бўлим якуни. 
Қуйидаги шартлардан бири бажарилмаса, корхона баланси таркиби 
қониқарсиз, корхона эса тўловга ноқобил деб топилади. 
1). Ҳисобот даври охирида жорий ликвидлик коэффициенти 2-дан кам 
қийматган эга бўлса. 
2). Ҳисобот даври охирида ўз маблағлари билан таъминланганлик
коэффициенти 0,1 дан кам қийматга эга бўлса. 
Корхонанинг тўловга ноқобил деб топилиши унинг ночорлигининг тан 
олинишини англатмайди, эгасининг фуқаролик ҳуқуқий жавобгар бўлишига 

---

261 
олиб келмайди. Бироқ, иқтисодий аҳволи оғирлашган корхона фаолияти 
корхоналар иқтисодий ночорлиги масалалари билан шуғулланувчи давлат 
органлари назорати остига олинади. Корхона раҳбарлари ва эгалари тегишли 
равишда огоҳлантирилади. Бу корхона молиявий ҳолатининг оператив 
назоратини таъминлаш ва ночорликнинг олдини олиш бўйича вақтида 
чоралар кўришга, шунингдек, корхонанинг танг ҳолатдан мустақил 
чиқишини рағбатлантиришга имкон беради. 
Кредиторлар даъволари бўйича корхоналар ночорлиги тўғрисида иш 
кўрилаётганда хўжалик судларининг расмий талаби билан юқорида
кўрсатилган коэффициентлар қийматларига асосланиб, корхонанинг 
молиявий ҳолати ва баланси таркибини баҳолаш ҳақида хулоса тайёрланади.
Мазкур вазифа Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1996