Юлдашeв А. Сирожиддинов И. Хусаинов М

тўлай олмаслигини ва унинг тўлов қобилиятини тиклаш имконияти 
йўқлиги таҳлил натижасида аниқлангач қабул қилинади. Корхонанинг 
ихтиёрий равишда тугатилиши тўғрисидаги қарорга рози эмаслик хўжалик 
судида банкрот бўлганлигига доир иш қўзғатишга сабаб бўлади.
Қарздор корхона, мазкур хўжалик юритиш субъекти мол-мулкининг 
эгаси, унинг ихтиёрий равишда тугатилиши тўғрисидаги қарорни 
тасдиқлаган пайтдан эътиборан хўжалик юритиш субъекти тугатилиш 
жараёнида деб ҳисобланади. 
Қарздор корхона ихтиёрий равишда тугатилиши тўғрисидаги эълон 
расмий матбуотда чоп этилади. 
Корхона фаолиятини баҳолашда, аввало, унинг тўловга қобиллиги ва 
молиявий барқарорлиги кўрсаткичларидан келиб чиқилади. Шунинг учун 

---

259 
молиявий ҳолатни чуқур таҳлил қилиш айни шу кўрсаткичлардан 
бошланади. 
Юқорида қайд этилганидек, тўловга қобиллик деганда, корхонанинг 
қисқа муддатли мажбуриятлари бўйича ўз вақтида ва тўлиқ ҳажмда ҳисоб-
китобларни 
амалга 
оширишга 
қодирлиги 
тушунилади. 
Бундай 
мажбуриятларига иш ҳақи бўйича ходимлар билан, олинган товар-моддий 
бойликлар ва кўрсатилган хизматлар учун мол етказиб берувчилар билан, 
ссудалар бўйича банклар билан ва бюджет билан ҳисоб-китоблар ва 
бошқалар киради. 
Тўловга ноқобиллик вақтинчалик ҳамда узоқ муддатли, доимий 
бўлиши мумкин. Бунинг сабаблари ички, яъни молиявий ресурсларнинг 
етишмаслиги, сотувлар ҳажми ва тегишли равишда тушумнинг камлиги, 
айланма маблағлар етарли эмаслиги ҳамда ташқи битимлардан тўловларнинг 
ўз вақтида келмаслигига боғлиқдир. 
Тўловга ноқобиллик белгилари балансни ўқишдаёқ оқсаётган, 
қаноатлантирмайдиган моддаларнинг мавжудлиги ва зарарлар акс этиши 
билан кўзга ташланади. 
Тўловга қобилликнинг энг аниқ умумлаштирилган кўрсаткичи 
сафарбар ликвидлик коэффициенти бўлиб, у барча оборот маблағларини 
сафарбар қилганда, корхона қисқа муддатли мажбуриятларнинг қандай 
қисми қоплаши мумкинлигини кўрсатади. 
Тўловга қобилликни тавсифлаш кўрсаткичларининг асосийларининг 
ҳисобланишини кўрсатиб чиқамиз.