Tibbiyot instituti talabalari uchun

15.9. Reanimatsiya va intensiv terapiyaning asoratlari
Har xil jarohatlanish, o’tkir zaharlanish, kasallik va favqulotdagi holatlarda 
reanimatsiya va intensiv terapiya usullari keng qo’llaniladi. Bunday holatlarda 
ko’pincha har xil asoratlar sodir bo’lib, ular odatda asosiy jarohatlanish (kasallik) 
ning o’tishi og’irlashadi va ba’zan o’limning to’g’ridan to’g’ri sababchisi bo’lishi 
mumkin.
Reanimatsiya va intensiv terapiya vaqtida sodir bo’ladigan barcha asoratlar 
va patologik jarayonlar hozirgi davrda «reanimatsion patologiya» terminini 
birlashtirib, ular orasida «reanimatsion travmatologiya» alohida o’rin egallaydi 
(Rapoport Ya.L., 1966).
Bundan tashqari, ayrim hollarda har xil patologik holatlarda, jumladan ichki 
organlarning, birinchi navbatda bosh miyaning gipoksik jarohatlanishlarida 
reanimatsiyaning oqibati muvaffaqiyatli bo’lishi mumkin. Bunday hollarni 
V.A.Negovskiy (1971) «reanimatsiyadan keyingi kasalliklar» deb atalishini taklif 
qildi.
Tibbiyot amaliyotiga reanimatsiya va intensiv terapiya usullarini kiritilishi 
tufayli tibbiyotga aloqadorgina emas, balki moral-etik va yuridik muammolar ham 
vujudga kelib, ular orasida muvoffaqiyatsiz reanimatsion muolajalarni to’xtatish 
hollarini aniqlash, o’limni sodir bo’lish vaqti va sodir bo’lganligini tasdiqlash 
(yurak urishining to’xtash yoki reanimatsion muolajalarni to’xtatish davri) muhim 
ahamiyatga egadir.
Sud tibbiyoti oldida yangi murakkab muammolar paydo bo’ldi, chunki sud 
tibbiyoti ekspertlari tomonidan reanimatsiya va intensiv terapiya usullarini 
davolash jarayonida qo’llanishidan o’lgan murdalarni tekshirishga to’g’ri keladi. 
Bunda ekspertga qator favqulodda qiyin savollar: jarohatlanish (kasallik) vujudga 
kelgan jarayonlarni solishtirish; reanimatsiya usullari qo’llanilishining oqibati; 
reanimatsiya muolajalari va intensiv terapiya usullari oqibatlari, bular ba’zan 
489

---

yatrogen kasalliklari ko’rinishida bo’ladi; ularning tanatogenezdagi o’rni va 
boshqalarni echishga to’g’ri keladi.
Bu savollarni echishda sud tibbiyoti eksperti amaliyotga qo’llaniladigan 
reanimatsiya va intensiv terapiya usullari to’g’risida aniq tasavvurga ega bo’lishi 
kerak, chunki bunday usullar jarohatlanish (kasallik) ni klinik va patologoanatomik 
ko’rinishi, bu usullarning muhim tipik asoratlari, bunday asoratlarning makro- va 
mikroskopik ko’rinishini o’zgartirishi mumkin.