Tibbiyot instituti talabalari uchun

Bakteriyalar bilan bog’liq bo’lmagan oziq-ovqatlardan zaharlanish
Bunday zaharlanishlar hayvon yoki o’simlik zaharli mahsulotlarini ovkat 
339

---

orqali qabul qilganda kuzatiladi.
Hayvon mahsulotlari zaharli moddalari bilan zaharlanish.
Bunga 
baliqlar, mollyuskalarning ichki sekretsiya bezlari bilan zaharlanishlar kiradi.
Zaharli baliqlardan ayrimlari doimo va umuman zaharli bo’lsa, boshqalari 
esa faqat ikra hosil qilish davrida, ayniqsa uning ikrasi va suti zaharli xususiyat 
kasb etadi. Ayrim baliqlar odatda ovqat uchun yaroqli bo’lsa, ayrim suv 
havzalarida muhim sabablarga ko’ra ba’zan zaharli xossaga ega bo’lib qoladi.
Baliq zaharlari tetradotoksin neyrotrop zaharli modda bo’lib, nafas 
muskullarining nerv-mushak sinapslariga ta’sir qiladi. Keyinchalik periferik 
falajlanishga qon tomirlari devori silliq mushaklarining falajlanishi qo’shiladi. Bu 
o’z navbatida arterial bosimning pasayib ketishi bilan bog’liq bo’ladi va bir 
vaqtning o’zida nafas olish markazi faoliyatining susayishi sababchisi hisoblanadi. 
Bunday zaharlanishda juda ko’p o’lim kuzatiladi.
O’rta Osiyo suv havzalarida chuchuk suvda yashovchi zaharli baliqga 
marinka nomli baliq ham kiradi. Bu baliq ovqat uchun to’liq yaroqli bo’lsa-da, 
uning ikrasi va qornining qora pardasi zaharli hisoblanadi. Shuning uchun ham 
yaqinda ushlangan va yaxshilab tozalangan baliqdan ovqat uchun foydalansa 
bo’ladi. Marinkaning zaharli moddasi neyrotrop ta’sir ko’rsatib, gastroenterit, bosh 
og’rig’i, periferik, shuningdek nafas olish mushaklarini falajlantirish xossalariga 
egaligi ko’zga tashlanadi. Asfiksiyadan o’lim sodir bo’lishi mumkin.
Qoramollarning ichki sekretsiya bezlari (urug’ yo’llari, buyrak usti bezi, 
oshqozon osti bezi) ko’p miqdorda gormonlar, vitaminlar va boshqalarni o’zida 
saqlaganliklari tufayli ulardan ovqat sifatida ko’p miqdorda qabul qilinganda og’ir 
kasalliklarga olib kelishi mumkin. Kasallikning klinik belgilari xuddi o’tkir 
gastroenterit sifatida o’tadi. Odatda bunday hollarda o’lim kuzatilmaydi.