O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

David Rikardo 
(1772–1823) 
.

---

122 
keyinchalik bu oila yana beshta farzand ko‗radi). D.Rikardo 1810-yilga 
kelib London moliya dunyosidagi yirik shaxslarning biriga aylanadi. 
1799-yili Bat kurortida D.Rikardo A.Smitning ―Odamlar boyligi ...‖ 
asarini o‗qib chiqqach, unda birinchi bor siyosiy iqtisodga bo‗lgan jiddiy 
qiziqish paydo bo‗ladi. Shundan keyin u siyosiy iqtisod bilan 
shug‗ullana boshladi va hammani qiziqtirgan savollarga javob berishga 
harakat qildi. 
Rikardo: uslub, siyosat, predmet 
Rikardo iqtisodiy ta‘limotlarda o‗zining sof nazariyasi bilan 
iqtisodiyot rivojlanishiga katta hissa qo‗shgan. U sanoat davriga xos 
ilmlarni hajm va uslubda abstrakt tahlil orqali ko‗rib chiqdi.
 
Rikardo uslubiyoti
D.Rikardogacha Adam Smit siyosiy iqtisodni tahlil qilishda ikkita 
yo‗nalishda:
1. O‗z davrining iqtisodiyotini deduktiv nazariya orqali.
2. Zamonaviy va tarixiy institutlar to‗g‗risidagi tasvir orqali amal-
ga oshirgan.
Smitning bu usuli ―tarixiy tavsiflovchi materiallar‖ nazariyasini 
boyitganligidir. Rikardo aksincha, o‗z ishida sof nazariy yondashuviga 
asoslandi. U o‗z davrining iqtisodiyotini abstraksiyalash va deduktiv 
usulni qo‗llash bilan amalga oshirdi. Uning sof nazariyasidagi 
matematik texnikasi biroz qo‗pol bo‗lsa-da bugungi kunning 
matematiklarini hayratga solmoqda. Garchi Rikardoning usuli yuzaki va 
sof nazariy bo‗lsa ham, amaliy iqtisod, siyosiy iqtisodiyot uning kuchli 
tomonlari bo‗lgan. Jumladan, uning don masalasi bo‗yicha olib borgan 
tadqiqotlari uning Angliyadagi ijodi – bug‗doy importi va undan 
olinadigan daromadni taqsimlashga o‗z ta'sirini ko‗rsatmagan bo‗lsada, 
keyinchalik bu nazariya unga amaliy masalalarni aniq tahlil qilish uchun 
zamin bo‗ldi.