J jaloloy, A. Fattaxov, I. Axmedov, I. Xotamov, G. Xodjamuratoya, A. Azlarova, A. Shadmankulov, D. Jaloloya, D. Qosimov

7
R .A lim ov va
boshqalar
(2000)
«Marketing - bu ayirboshlash y o ‘li bilan ehtiyoj va
talablarni qondirishga yo'naltirilgan inson faoliyatining
turi....»'.
8
Genri Assel
(2001)
«Marketing — bu alm ashuv jaroyoni orqali
iste’molchilarning ehtiyoj va istaklarini qondirishga
qaratilgan faoliyatdir»2.
9
I.Ivatov (2004)
«Marketing - tovarlar oqim ini ishlab chiqaruvchidan
xaridorga yetkazishgacha boMgan jarayonlardagi inson
faoliyati b o ‘lib, iste’molchilar ehtiyojini ayirboshlash
vositasida toMiq qondirishga y o ‘naltirilgan . . . . nazariy va
amaliy tamoyillarini belgilaydi»3.
Tovar ayirboshlash mamlakatimiz hududida juda qadimdan m a’lum 
bo'lgan. Bu haqda Muso A1 Xorazmiy, Abu Nasr Forobiy, Abu Rayxon 
Beruniy, Abu Ali Ibn Sino, A m ir T em u r K o ‘ragoniy, M irzo 
Ulug‘bek, Alisher Navoiy kabi buyuk ajdodlarimizning o'lmas asarlarida 
ham ta’kidlangan. Biroq, marketing atamasining o ‘zi faqat XIX asr 
oxiri va XX asr boshlaridan iqtisodiy adabiyotlarga kirib keldi. Hozirgi 
kunda marketing iqtisodiyot fani va amaliyotining eng samarali va zarur 
sohasiga aylandi. Uning ishtirokisiz biror soha yoki tarmoq va kishilar 
faoliyatini, biznesni tasawur etib bo‘lmaydi. Shu kungacha marketingga 
2000 ga yaqin ta’rif berilgan. Uning faoliyatini o ‘rganuvchi ko‘plab 
xo'jalik hisobidagi ilmiy-tadqiqot institutlar, laboratoriyalar, maxsus 
yirik firmalar mavjud. Marketingning ahamiyati haqida shuni aytish 
kifoyaki, uni tashkil etish va amalga oshirish uchun sarflangan har 
bir dollar o ‘z egasiga o ‘n hissa bo‘lib qaytar ekan.
Zamonaviy marketing iste’molchilarning ehtiyojlarini aniqlash, 
shakllantirishdan boshlab tovarni yaratish, sinash, uning tarkibi, sifati, 
hajmini belgilash, bozorga kiritish, sotish, narx, raqobatchilar kabi 
keng ma’nodagi tovarlar bilan bog‘liq barcha jarayonlarni, ayrim 
shaxslardan tortib yirik transmilliy kompaniyalar, holding, konsem 
kabilar faoliyatini ham o‘z ichiga qamrab oladi. Ular miqdor va sifat 
jihatidan yuksalish xarakteriga ega. Masalan, O'zbekistonda 1990-yilda