Umumiy doc

. 
Қалқович
 
силжишининг
 
схемаси
 
ρ
 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

166 
x
S
g
g
S
F
⋅
⋅
−
+
⋅
=
)
(
0
0
ρ
ρ
ρ
(5.2) 
Suyuqlik ustidagi muhit gaz yoki havo bo‘lsa. 
r
0
= 0, u holda 
dx
x
S
g
F
x
)
(
0
∫
⋅
=
ρ
(5.3) 
Qalqovichning ko‘ndalang kesimi o‘zgarmas bo‘lsa 
x
S
g
F
⋅
⋅
⋅
=
ρ
(5.4) 
Qalqovichli sath o‘lchagichlarda doimiy va davriy cho‘kadigan (buykali) 
qalqovichlar ishlatiladi.
Doimiy cho‘kadigan qalqovichni sath o‘lchagichlarda qalqovichni yuqoriga 
ko‘taradigan muvozanatlovchi kuch qalqovich og‘irligiga teng va o‘zgarmas bo‘ladi; 
F=G=Const (5.5) 
Bu 
erda,n 
foydalanib, 
qalqovichning 
suyuqlikka 
botgan 
qismining balandligini topish mumkin 
Const
g
S
G
x
=
⋅
⋅
=
ρ
(5.6) 
Bu holda kuchlar muvozanatini 
ta’minlaydigan 
qalqovich 
suyuqlik 
sathiga muvofiq siljiydi. 5.3 – rasmda 
shu prinsipga asosan ishlaydigan doimiy 
cho‘kadigan 
qalqovichli 
sath 
o‘lchagichning 
oddiy 
sxemasi 
ko‘rsatilgan. Sanoatda qo‘llaniladigan 
ko‘pchilik sath o‘lchagichlar shu sxema 
asosida ishlaydi. Qalqovich 1 roliklar 2 yordamida muvozanatlovchi yuk 3 bilan 
elastik tros (po‘lat sim) orqali bog‘langan. YUk bilan biriktirilgan strelka shkala 4 ga 
muvofiq suyuqlik sathni ko‘rsatib turadi. 
Qalqovichli sath o‘lchagichlar uchun, 5.3. rasmda trosning taranglik kuchi va 
roliklardagi ishqalanishni hisobga olgan xolda, «qalqovich-tortuvchi (protivoves)» 
tizimning muvozanat holati quyidagi tenglama bilan yoziladi: 
 4 
1,2 
 1
 
1,0 
0,8 
0,6 
0,4 
0,2 
 3 
 2
 
 2
 
5.3 – 
расм
.