Fiziologiya so’zi yunoncha bo’lib, tabiiyot ma’nosini bildiradi. XVI asrdan

TO’QIMA GORMONLARI
Hozir to’qima va a’zolarda 50 xilga yaqin gormonni sintezlash qobiliyatiga
ega hujayralar topilgan. Bu hujayralarning ko’p qismi hazm tizimi a’zolarida,
o’pka, buyrak, yurak va boshqa endokrin tizimga kirmaydigan a’zolarda
uchraydi. Gormon sintezlovchi hujayralarni maxsus immunogistokimyoviy
usullar yordamida aniqlash mumkin.
Bu hujayralarning modda almashinuvi o’ziga xos bo’lib, biogen aminlarning
o’tmishdoshlarini 
karboksilsizlantirish 
va 
ularning qoldig’idan peptid
gormonlarni sintezlash qobiliyatiga ega. Bu hujayralar APUD-tizimni hosil
qiladi.

---

Apudotsitlar sintezlaydigan gormonlar juda ko’p. Ular serotonin va
melatonin, katexolaminlar va gistamin, gastrin, sekretin, motilin va boshqa
moddalarni ishlab chiqaradi.
Demak, gormonlar faqat maxsus endokrin bezlarda emas, balki organizmdagi
to’qima va a’zolarda ham sintezlanishi mumkin. Bu borada hazm tizimining
faolligi yuqori. Undagi apudotsitlar 20 turdagi gormon ishlab chiqaradi. Bu
gormonlar birinchi galda hazm a’zolari faoliyatini boshqarishda muhim rol
o’ynaydi. Bundan tashqari, hazm tizimi gormonlari umumiy modda
almashinuvini nazorat qilishda ishtirok etadi. Bu gormonlarning ahamiyati
katta. Ularni asosan ingichka ichak shilliq pardasidagi hujayralar sintezlaydi.
Shu tufayli ularni maxsus bir guruhga – enterin tizmi gormonlari guruhiga
birlashtiradilar. Ularni yana gastrointestinal gormonlar, deb ham atashadi.