Uslubiy majmua

Estetik faoliyat
jarayonida shakllanadi va qaror topadi. Estetik 
ong Estetik faoliyat mahsulidir. Estetik ong badiiy ong bilan chambarchas bog‘liq. Estetik ong 
voqyelikni butun borligicha idrok etib, qayta ishlash jarayonida vujudga kyelsa, badiiy ong 
san‘atni yaratish va idrok etish jarayonida namoyon bo‘ladi. Badiiy ong badiiy asarlar tizimida 
ifodalansa, Estetik ongni aks ettirish, qo‘llash ancha kyeng bo‘lib, odamlarning muhit 
faoliyatida, uning natijalarida, moddiy va ma‘naviy madaniyatining barcha qadriyatlarida ifoda 
topadi.
 
Estetik his-tuyg‘u
 
– (kyechinma) – olam garmoniyasini, go‘zallikni pryedmyetlar va 
voqyelik hodisalarini, hunuklikni byevosita idrok etish va syezish qobiliyatidir. Ko‘rish va 
eshitish – bu his etishning o‘tkazgichi va organlari bo‘lib xizmat qiladi. Ammo har qanday ko‘z 
ham go‘zallikni ko‘ra olmaydi. Balki insondagi rivojlangan ko‘z va quloq, ya‘ni go‘zallikning 
formasi chiziqlari, proporciyasi, tovushlarini farqlashga qodir bo‘lgan ko‘z va quloqlar Estetik 
his-tuyg‘uni, shakllantirishga xizmat qila oladi. 
Estetik tuyg‘u – bu «Musiqiy quloq, go‘zallikni his qiladigan ko‘z, qisqasi, insonlarcha, 
lazzatlanishga qobiliyatli bo‘lgan hislar-tuyg‘ulardir..» Bunday rivojlanishga insonning tabiat 

---

150 
bilan muloqotda bo‘lish jarayonida, mamlakatda, san‘at asarlari bilan tanishish yo‘li orqali 
mashq va his qilish organlarini tarbiyalash tufayli erishiladi.
Estetik tuyg‘u – insonning turli xil holatini – shodligi, hayajoni, azobi, g‘azabi, 
qayg‘usini to‘g‘ri idrok etish va ifodalashga yordam bo‘lib xushaxloq qiladi., yuksaklikka 
ko‘taradi. Estetik tuyg‘uni shavqat ko‘z yoshlari, kulgu, hayajonlanish, qalbning ichki 
kyechinmalari so‘zsiz ham bayon eta oladi. Ko‘pincha biz o‘zimizga «nima uchun, nimadir 
yoqishi yoki yoqmasligini tushuntira olmaymiz, balki Estetik tuyg‘ularimiz hissiyotgagina amal 
qilib, buni go‘zal yoki xunuk dyeb ataymiz.
ESTETIK HIS-TUYG‟U 
(kyechinmaning) yakuni – 
Estetik lazzatlanishdir. 
Lazzatlanish
– insonning umumiy, doimo ijobiy bo‘lgan syezgi holati, ya‘ni uning narsalardan, voqyea-
hodisalardan Estetik ta‘sirlanishidir. Estetik lazzatlanish hissiy yoqimli narsalar, voqyea va 
hodisalar bilan uzviy bog‘liq bo‘lib, u his, qoniqishsiz ro‘yobga chiqmaydi.
Estetik did – bu bizning pryedmyet yoki hodisadan oladigan qoniqish yoki qoniqmaslik 
haqida hukm chiqarish qobiliyatimizdir. Estetik did kishining umumiy madaniyatiga, uning aqli 
va tuyg‘usining rivojlanishiga bog‘liq, uni shuning uchun ham tarbiyalash, rivojlantirish 
mumkin. Bunda san‘atning Estetik didni, shakllantiradigan eng yaxshi namunalari alohida rol 
o‘ynaydi. Estetik did hamma vaqt 
individualdir
. Kimgadir U.Hayyom ruboyilari yoqsa, kimgadir 
A.YAssaviy hikmatlari...
Kimningdir ko‘ngliga kuz fasli, boshqasiga bahor yoqadi va h.k. Kimdir markalar yig‘ib 
borsa, kimdir etikyetkalar to‘playdi. Jaz musiqasi va uning zamonaviy ritmlarini syevuvchi kishi 
opyera va simfonik musiqani «zyerikarli» dyeb isbotlaydi.
 
ESTETIK BAHO
– bu pryedmyet va hodisalarni tushunib, dadil, ishni bilgan holda,
Estetik qiymati va kamchiliklari haqida hukm chiqara olishdir. Nimagadir yoki kimgadir Estetik 
baho berish go‘zallik qonunlari haqida o‘z bilimini aniq va ongli ravishda qo‘llash, mazkur 
pryedmyet, hatti-harakat, inson nima uchun go‘zal yoki xunuk ekani haqidagi tushunchani 
namoyon etishdir. Estetik baho boshqa baholardan farqli o‘laroq, hodisalarni yaxlit qamrab 
oladi. Masalan: «A‘lochi talaba» dyesak, biz uning bilimiga, «haqiqiy do‘st» dyesak, axloqiga 
baho byergan bo‘lamiz. «Ajoyib inson» dyegan baho-haqiqiy Estetik bahodir. 
Odatda, Estetik baho emocional bo‘yoqli bo‘ladi., chunki siz u holda muayyan 
pryedmyet, hodisa orqali o‘zingizda uyg‘otgan tuyg‘uni ifodalaysiz. Atrof-olamni Estetik nuqtai
nazardan baholashni o‘rganish uchun go‘zallik va xunuklikni yaxshi his qilishning o‘zi kamlik 
qiladi., nazariy bilimlar bilan ham qurollangan bo‘lish, Estetikaning asosiy tushunchalari 
ma‘nosini o‘zlashtirish ham zarur.