Lekciya №1 Tema: Ómir qáwipsizligi páninin maqset ham waziypalari rej e

II.
 
Ómir qáwipsizligi pániniń qisqasha mazmuni. 
Ómir qáwipsizligi páninde

«Qáwip» túsinigi tiykar bolıp túsiniledi. «Qáwip» 

túsinigi haqqında ayırım anıqlamalar kirgizemiz. 
Qáwip 
- waqıyalar, protsessler, ob`ektler bulardın` qaysısı belgiligi jaǵdayda adam 
den sawlıg`ına tuwrıdan tuwrı yamasa tosattan zıyan tiygizse, yaǵnıy qolaysız 
aqıbetlerege hám den sawlıǵına keri tásir ko`rsetiwshi protsess, waqıya predmetleri. 
Qáwipsizlik sisteması hám olardın` jeterli dárejede tolıq anıqlaması házirgeshe joq, 
biraq qáwipler tómendegilerge bólinedi: kelip shıǵıw deregine qaray: 
tábiy, texnogen, 
antropogen, ekologiyalıq
hám
aralas qáwipler
. Bular fizikalıq, ximiyalıq, biologiyalıq 
hám psixofiziologiyalıq toparlarǵa bólinip bir birnen ayırılıp turadı. Qáwipler keri tásir 
etiw aqıbetiniń kelip shıǵıw waqtı boyınsha: 
impulslı
(háreket birden payda boladı) hám
kulminatsiyalı
(olardıń keri tásirleri toplanadı). Háreket ornına qarap (lakalizatsiyasına) – 
litosferada (jerdiń qattı qabıǵında) tásir qılatuǵın, gidrosferada (jerdiń suw qabıǵında), 
atmosferada (kosmosta). Qáwipler adamǵa tásir etiw qásiyetine qaray 
aktiv
hám 
passivke 
ajıratıladı.
Potentsial qáwipler belgili jaǵdaydalarda ámelge asadı hám olardıń ayrımlarına
sebep deyiledi. Sebepler jaǵdaylar toplamın bildiredi, bulardıń nátiyjesinde qáwipler 
payda boladı hám ol yamasa bul kerek bolmaǵan aqıbetlerdi keltirip shıǵaradı. 
Potentsial qáwiplerdi anıqlaw qáwiplerge uqsas protsesstiń keshiwi nátiyjesinde 
payda boladı: qáwip-sebep kerek bolmaǵan aqıbet.
Kóbinshe hámme qolaysız aqıbetler, bir qansha kombinatsiyalasqan qáwiplerdi 
keltirip shıǵaradı. Ómir qáwipsizligin úyreniwde texnogen hám ekologiyalıq qáwipler 
túsinigi áhmiyetli rol oynaydı. Texnogen qáwip degende texnosferalı komplekslerdiń 
hám olardın` payda etiwshileriniń sonday jaǵdayı, qaysısı sanaat hám basqa obe`ktlerde 

---

3 
avariya hám apatshılıqtıń payda bolıwı hám adamnıń ómiriniń eń áhmiyetli elementlerine 
hámde qorshaǵan ortalıqqa anıq qáwip tuwıwı múmkinligi túsiniledi.