Texnik ijodkorlik va dizayn fanidan amaliy mashg`ulotlarni bajarish uchun uslubiy tavsiyal

Borona modeliga qo`yiladigan texnik talablar 
Boronaning tishlari bir xil uzunlikda va rama tekisligiga perpendikulyar bo`lishi 
lozim. 
Borona modelinn tayerlashdan oldin talabalarga qator ijodiy topshiriqlar 
berilishi kerak. 
Konstruktsiyalashga doir vazifalar 
1. 
Borona 
modeli 
ramasining 
konstruktsiyasini 
va 
uni 
tayyorlash 
texnologiyasinn soddalashtirish. 
2. Boronalar ilgagining konstruktsiyasini soddalashtirish va boronalar ilgagini 
bevosita traktor shassisiga mustahkamlash yo`lini

---

23 
topish
7-jadval 
Borona tirkagichi g`ildiragi modelini tayyorlash uchun texnologik karta 
Operatsiya 
va 
o`tishlarning 
nomlari 
Ishlov 
berish 
eskizi 
Uskunalar 
Moslamalar 
Asboblar
Qirqish 
O`lchash 
1 
CHizma 
bo`yicha 
zagotovkani rejalash 
(100x100x20) 
Verstag 
Tekislash 
plitasi
Qalam
Kerner
Bolg`a
CHizg`ich
2 

10 
teshikni 
parmalash
Parmalash 
stanogi
Parmalash 
patroni
Qul tiskisi
Parma
SHtangent
sirkul’
3 
Zagotovkani 
patrondagi 
opravkaga o`rnatish 
va 80 gacha yo`nish
Tokarlik 
stanogi 
Tokarlik 
patroni
Opravka
O`tuvchi 
keskich
-«-«-

---

24 
4 
CHizma 
bo`yicha 
torets 
yuzasini 
yo`nish va tekislash
-«-«- 
-«-«- 
Kengaytir
uvchi 
keskich
Jilvir
-«-«- 
5 
Ikkinchi 
torets 
yuzasini yo`nish va 
tekislash
-«-«- 
-«-«- 
-«-«- 
-«-«- 
 
Borona tirkagichi traversasining modelini tayyorlash uchun texnologik karta 
Operatsiya 
va 
o`tishlarning 
nomlari 
Ishlov 
berish 
eskizi 
Uskunalar 
Moslamalar 
Asboblar
Qirqish 
O`lchash 
1 
CHizma 
bo`yicha 
zagotovkani rejalash
Verstag 
Tekislash 
plitasi
CHizg`ich
Kerner
Bolg`a
CHizg`ich
SHtangent
sirkul’
90
0
li 
burchaklik
2 
Zagatovkani konturi 
bo`ylab 
egovlash 
uchun qo`yim bilan 
kesish
Verstag
Tiski
Qirqish 
plitasi
Zubilo 
Bolg`a
CHizg`ich
3 
Traversani 
konturi 
bo`ylab egovlash
-«-«- 
Egov № 2
CHizg`ich
SHtangent
sirkul’
90
0
li 
burchaklik
4 
Traversani 900 li 
burchakostida 
bukish
-«-«- 
Buklash 
moslamasi
To`qmoq 
Bolg`a
CHizg`ich
900 
li 
burchaklik
5 
Traversada teshiklar 
ochish
Parmalash 
stanogi
Parmalash 
patroni
Qo`l tiskisi
Parma
Patron 
klyuchi
SHtangent
sirkul’
6 
G`adir-budirlarni 
yo`qotib, traversani 
tekislash
Verstag
Slevarlik 
tiskisi
Egov № 2
Jilvir
 
Borona korpusining modelini tayyorlash uchun texnologik karta 
Operatsiya 
va 
o`tishlarning 
nomlari 
Ishlov 
berish 
eskizi 
Uskunalar 
Moslamalar 
Asboblar
Qirqish 
O`lchash 
1 
CHizma 
(andaza) 
bo`yicha 
zagotovkani rejalash
Verstag 
Tekislash 
plitasi
CHizg`ich
Kerner
Bolg`a
CHizg`ich
2 
Ichki kontur bo`ylab 
teshik (darcha) lar 
ochish va egovlash 
uchun 
qo`yim 
qoldirish
Verstag
Tiski
Qirqish 
plitasi
Zubilo 
Bolg`a
-«-«- 
3 
Tashqi 
kontur 
bo`yicha 
rama 
qirqish
-«-«- 
-«-«- 

---

25 
4 
Teshiklarning 
konturini egovlash. 
Ramaning 
tashqi 
konturini egovlash
Verstag
Tiski
Egov № 2
CHizg`ich
SHtangent
sirkul’
5 
Traversada 
teshiklaramaning 
tashqi 
konturini 
egovlash
-«-«- 
-«-«- 
-«-«- 
6 
Ramada 
teshiklar 
ochish
Parmalash 
stanogi
Parmalash 
patroni
Tiski 
Parma
Patron
Klyuchi
SHtangent
sirkul’
7 
G`adir-budirlarni 
yo`qotish, silliqlash
Verstag
Tiski
Egov № 2
Jilvir
 
Borona tirgagichi tortqisining modelini tayyorlash uchun texnologik karta 
Operatsiya 
va 
o`tishlarning nomlari 
Ishlov 
berish 
eskizi 
Uskunala
r 
Moslam
alar 
Asboblar
1 
Zagotovkaning 
o`rtasida halqa hosil 
qilish
Verstag 
Dumaloq 
jag`li 
ombur
CHizg`ich
2 
Tortqining chap va 
o`ng 
qismlarini 
to`g`rilash
-«-«- 
YAssi va 
dumaloq 
jag`li 
omburlar
-«-«- 
3 
Tortqining chap va 
o`ng 
qismlari 
uzunligini baravarlash 
hamda 
uchlarini 
egovlash
Verstag
Tiski
O`tkir 
jag`li 
ombur
Egov № 2 
-«-«- 
4 
Tortqining 
uchlarida 
halqalar hosil qilish va 
to`g`rilash
Verstag
Dumaloq 
jag`li 
ombur
2. TRAKTORGA TIRKALADIGAN XASKASHNING MODELI 
Bu model’ konstruktsiyasi traktorga tirkaladigan real xaskashning tuzilishi va 
ishlash printsipini soddalashtirilgan holda aks ettiradi. 
Vazifasi va konstruktsiyasiga ko`ra xaskashlarning quyidagi turlari bor: 
1. Ot tortadigan KG-1 xaskashi. Bu xaskashdan pichanni yig`ish va 
g`aramlashda foydalaniladi. 
2. Traktorga tirkaladigan ko`ndalang GTP-6 xaskashi. Bu xaskashni o`rib 
qo`yilgan quruq pichanni hamda kosil’kali agregat bilan yangi o`rilgan o`tni 
uyumlashda ishlatiladi. 
3. Traktorga tirkaladigan universal GBU-6 yon xaskashi. Bu xildagi xaskash 
pichanni uyumlash, shuningdek, o`rilgan o`tnn ag`darish va uyumlarni yig`ishga 
mo`ljallangan. 

---

26 
GTP-6 xaskashi DT-20, T-28 va boshqa zamonaviyroq traktorlarga tirkalgan 
holda ishlatiladi. Uning asosiy qismlari quyidagilardir: 
1. Xaskash apparati. U xaskash bruslariga mahkamlanadigan 84 ta yoysimon 
xaskash tishlaridan iborat. 
2. Xaskash apparatnnnng ko`tarish mexanizmi. U pichan uyumini xaskash 
avtomatlari yordamida tushirish uchun xaskash tishlarini ko`taradi. Xaskash 
apparatining har birida o`zining ko`tarish mexanizmi bo`ladi. 
Xaskashlarning tuzilishini va ishlash printsipini to`liq bilib olish, shuningdek, 
ularning turli konstruktsiyalari bilan tanishish uchun kolxoz yoki sovxoz remont 
ustaxonasiga ekskursiya uyushtirish maqsadga muvofiqdir. 
Traktorga tirkaladigan xaskashlarning asosiy uzellari quyidagilardan iborat (43-
rasm): a) tirkash mexanizmi, b) xaskash apparatining ko`tarish mexanizmi, v) 
xaskash apparati
Tirkash mexanizmi unifikatsiyalangan qurilmadir. Xaskash apparati avtonom 
qurilma bo`lib, ikkita kronshteyn yordamida tirkash mexanizmnga mahkamlanadi. 
Xaskash modeli tegishli ilgak bilan traktorning modeliga biriktiriladi. Xaskash 
apparatini ko`tarish va tushirish traktor modelining kabinasidan ham boshqarsa 
bo`ladigan richag sistemasining ko`tarish mexanizmb yordamida amalga oshadi. 
44-rasm, 1-9 da xaskash detallarinnng chizmalari berilgan. 
Traktorga tirkaladigan xaskash modeliga qo`yiladigan texnik talablar 
1. Xaskash apparatining hamma tishlari bir xil shaklda egilishi va bir xil 
uzunlikda bo`lishi kerak. 

---

27 
2. Xaskash apparatining ko`tarish mexanizmi tishlashib qolmay ishlashi va 
xaskash apparatining tegishli vaziyatda turishini ta`minlashi lozim.