E nerge t ikas I a. I. Karshibayev

Energetikani ekologizasiyalash tadbirlari. 
Ma‘lumotlarga ko`ra 
yaqin kelajakda jahon energobalansida issiqlik elektr stansiyalari etakchi 
o`rinni egallab turadi. Organik yoqilg`ilarning yangi-yangi zaxiralari 
topilayotganligi ular hali beri o`z o`rnini boshqa energiya tashuvchilarga 
bo`shatmasligidan darak beradi. Shuning uchun ham IES larda 
bajariladigan ekologik tadbirlar alohida ahamiyat kasb etadi. Bu tadbirlar 
servotexnologiyani rivojlantirishga qaratilgan bo`lib, ular asosan 
quyidagilardan iborat: 

---

253 
1. Changgaztutgich qurilmalarining quvvatini oshirish va ularning 
sifat ko`rsatkichini yaxshilash. Hozirgi vaqtda AQSH va Yaponiyaning 
ba‘zi issiqlik elektr stansiyalarida oltingugurt angidridi, azot oksidi va 
boshqa zararli aralashmalarni to`liq tutib qolib, zararsizlantirishga 
erishilgan. Buning uchun maxsus desulfurasion (oltingugurt II va III 
oksidini 
zararsizlantirish) 
va 
denitrifikasion 
(azot 
oksidlarini 
zararsizlantirish) qurilmalar o`rnatilib ishga tushirilgan; 
2. Tabiiy gaz zaxiralari yetarli bo`lgan hududlarda IES larni gaz 
yoqilg`isiga o`tkazish. O`zbekistonning IES larida yonilg`ining 80 % 
tabiiy gaz, qolganini toshko`mir va mazut tashkil qiladi. 
3. Yonish jarayoniga qo`shimcha havo oqimi yuborish bilan yonish 
effektini oshirish. Bunda havoga chiqadigan qurum va boshqa qattiq 
chiqindilar miqdori kamayadi. 
4. IES larda ishlatilgan suvning 95 % isigan va turli mahsulotlar bilan 
ifloslangan oqava xolida chiqariladi. Bu oqavalarni tozalab, ish jarayoniga 
qaytarish. 
5. Elektr energiyasi ishlab chiqarishda ko`proq ekologik toza energo- 
tashuvchilardan 
foydalanish. 
Bular 
qatoriga 
vodorod 
yoqilg`isidan foydalanish, shamol elektr stansiyalari, quyosh fotoelektrik 
stansiyalari tizimini kengaytirish va shu kabi ishlar kiradi.