Malakasini oshirish instituti tabiat bilan tanishtirish

Gibiskus
, xitoy gul (Gulhayrilar oilasi). Vatani — Xitoy, Siriya. Kamtalab, doimo 
yashil buta o’simlik, ancha katta bo’lib o’sadi. Barglari yirik, to’q yashil yaltiroq, 
tuxumsimon shaklda chetlari tishli; barglari bandli bo’lib, navbatma-navbat 
joylashgan, Xitoy gul ko’p gul chiqarib, uzoq muddat gullab tura-di, gullari to’g’ri 
shaklda, yirik, navining xiliga qa-rab har xil rangda, oddiy va seryaproq bo’ladi. Har 
bir guli bir kecha-kunduz ochilib turadi. Bu o’simlik yorug’ joylarda yaxshi o’sib, 
gullaydi, lekin bir oz soya-ga ham ko’naveradi. Qishda o’rtacha miqdorda, yozda 
mo’l-ko’l sug’orib turiladi, qo’shimcha suv purkab turish: kerak bo’ladi. Yosh 
o’simligi har yili oziqli tuproqqa ko’chirib olib o’tqazib turiladi; qari o’simliklar 3—4 
yilda bir marta ko’chirib olib o’tqaziladi. Qo’chirib olib o’tkazilgandan keyin 
novdalarini kalta qilib kesib qo’yish kerak. Yozda bu o’simlik ochiq havoda o’sishi 
mumkin; qishda uni salqinroq joyda saqlanadi. Qalamchalaridan ko’paytiriladi. 
Mamlakatimizning janubida ochiq yerda o’saveradi. 
Gloksiniya (Gesneriyalar oilasi). Vatani — Amerika tropiklari. Juda chiroyli, lekin 
sertalab o’simlik, har xil tusda bo’ladigan bir rangli va ikkirangli voronkasimon yirik 
gullar chiqaradi. 6—7 oydan qeyin gullaydi, dastlabki shonalarini chimdib olib 
tashlab, o’simlikni bir muncha salqin joyga qo’yib qo’yiladi (havo harorati 15—18° 
bo’lgan joyga). O’rtacha miqdorda suv berib, sug’orib turiladi. Gullashi noyabrgacha 
davom etadi. Gloksiniya 50 tagacha va bundan ko’ra ko’proq gul chiqaradi. 

---

36 
Gloksiniyalarning barglari yirik, tuxumsimon shaklda, to’q yashil rangda, baxmaldek 
mayin tuklar bilan qoplangan bo’ladi, barglarining bandi kalta. Yer osti qismi — 
tugunaklar. 
Gloksiniyaga yorug’ va salqin xona bo’lishi kerak; tik quyosh nurlari va suv 
purkashga u bardosh bera olmaydi. Uni ehtiyot bo’lib sug’orish kerak. Gullab 
bo’lganidan keyin o’simlikning butun yer ustki qismi asta-sekin quriy boshlaydi, 
shunda suv berishni to’xtatish kerak. Qurib qolgan poya va barglari olib tashlanadi, 
tugunaklarini tuproqdan tozalab, saralanadi va ichiga torf solingan yashiklarda 
qorong’i salqin joyda saqlanadi. Yanvarda tuganaklarini tuproq aralashmasi solib 
qo’yilgan yashiklarga ko’chirib, iliq xonaga o’yib qo’yiladi. Ildiz olib, novda yozishi 
bilan bularni sal nordon, yengil oziqli (biroz sog’tuproq qo’shilgan) tuproqqa olib 
o’tqaziladi. Gloksiniya bargli qalamchalari yoki bandli butun barglaridan 
ko’paytiriladi, buning uchun hammadan yaxshisi, yirik bo’ladigan qari barglarni olish 
kerak; ularni suvga solib qo’yiladi yoki isitib turiladigan oziqli nam joyda ildiz 
oldiriladi, ildiz olgandan keyin esa tuvakka olib o’tqaziladi. Gloksiniyani 
urug’laridan yoki tugunaklarini bo’lib ko’paytirish ham mumkin, buning uchun 
bahorda tugunaklari nish berganidan keyin ularni har qismida nishi qoladigan qilib 
bo’linadi. 
Gloksiniyaning eng yaxshi navlari: psixeya (yirik, oq gulli), goliaf (gulining diametri 
10 sm gacha bo-radi, qizil bo’ladi), tsiklon (baxmaldek-qizil, yirik gulli).