To‘lov va hisob-kitob balanslari reja

ikki asosiy 
bo’limni
o’z ichiga oladi: 
1-bo’lim
– joriy operatsiyalar bo’yicha to’lov balansi: 
–
tashqi savdo operatsiyalaridan tushumlar va savdo balansi; 
–
xizmatlar (xalqaro yuk tashishlar, fraxt, sug’urta va bosh-qalar) va notijorat (patentlar 
bo’yicha hisob-kitoblar, texnik yordam) balansi, investitsiya bo’yicha daromad va to’lovlar. 
2-bo’lim
– kapital va kredit harakati balansi (qisqa va uzoq muddatli operatsiyalar). 
Tarixan tashqi savdo xalqaro iqtisodiy aloqalarni olib borish va rivojlantirishning 
boshlang’ich nuqtasi hisoblangan. 
Shuning uchun ham, 
tashqi savdo to’lov balansida asosiy o’rin egallaydi
. Tovarlarni 
eksport va import qilish jarayoni tashqi savdo balansida o’z ifodasini topadi. Alohida 
olingan davlatning tashqi savdo balansi aktiv yoki passiv bo’lishi mumkin. Bu hol 
mamlakatning tashqi iqtisodiy aloqalarining rivojlanish darajasiga, mamlakatning jahon 
bozoridagi mavqeyiga, uning eksport qudratiga va boshqa sabablarga bog’liq bo’ladi. 
Yaponiya, Germaniya kabi rivojlangan mamlakatlarning tashqi savdo balansining aktiv 
qoldiqqa ega bo’lishi bu davlatlarning boshqa xorijiy mamlakatlar zaminida ham o’z 
iqtisodiyotini rivojlantirishga asos bo’lmoqda.