O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi à. Rafiqov, H. Vahobov, A. Qayumov, Sh. Azimov amaliy geografiya

Bilimingizni sinab ko‘ring:
1. N. Spaykmen dunyoni qanday qismlarga bo‘lgan?
2. N. Spaykmen ishlab chiqqan davlat geosiyosiy qudratini ta’minlovchi
mezonlar to‘g‘risida gapirib bering.
3. «O‘rta okean tushunchasi»ning mohiyati haqida so‘zlab bering.
4. N. Spaykmen ikkinchi jahon urushidan so‘ng qaysi davlatning mavqeyi
oshib borishini bashorat qilgan edi?
50-§. GEOSIYOSATDA KONTINENTAL YO‘NALISH
Geosioyatdagi kontinental yo‘nalish Angliya—Amerika yo‘na-
lishidan farq qilib, mintaqaviy xususiyatga ega.
Fransiyalik olim 
J. Gottman
kommunikatsion nazariya asos-
chisi hisoblanadi. Uning fikricha, faqat kommunikatsiyalar jara-
yonidagina makonning tabaqalanishi yuz beradi. Ushbu tabaqala-
nishning markazlari bo‘lib shaharlar, davlatlar, madaniyatlar (sivi-
lizatsiyalar) xizmat qiladi. Ammo mazkur jarayon bir yo‘nalishda
sodir bo‘lmaydi, monarxiyalardan so‘ng mintaqaviy bo‘linish,
undan keyin yangi shakldagi birlashmalar vujudga kelishi mumkin.
Birlashish, parchalanish geosiyosiy makonning rivojlanishini aks
ettiradi.
133
!
?
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Yevrosiyoda katta muqobil makonlarning mavjudligi bu yerda
siyosiy mustaqil, etnomadaniy o‘zlikni anglash, g‘oyaviy va dunyo-
viy qarashlarni aniqlashda erkinlikni saqlab qolishga imkon beradi.
Aynan mana shu jihatlar Rossiyani Germaniyadan, o‘z nav-
batida AQSh yoki Angliyadan ajratib turadi.
Kontinental yo‘nalishning «kontinental blok» nazariyasi asos-
chisi Karl Xausxofer hisoblanadi.
K. Xausxofer davlatning asosiy harakatlantiruvchi kuchi uning
o‘z hayotiy makonini kengaytirishga qaratilgan kurashi hisoblana-
di, deb ta’kidlagan. Bunga u qo‘shni, asosan, kichik davlatlarni
bosib olib, o‘ziga qo‘shish hisobiga erishishi mumkinligini asoslab
bergan.
Xausxofer Germaniya qo‘shni davlatlar ustidan hukmdor bo‘li-
shi kerak deb hisoblagan. Uning kontinental bloki yoki geosiyosiy
o‘qi Berlin—Moskva—Tokio yo‘nalishiga ega edi. U Rossiya va
Yaponiya bilan tuzilgan ittifoq dengiz davlatlari strategiyasini tutib
turuvchi kuch deb hisoblardi. Mana shu maqsadga erishish yo‘lida
Xausxofer va uning safdoshlari «katta makon» konsepsiyasini ish-
lab chiqdilar.
Xausxofer AQShning G‘arb—Sharq yo‘nalishidagi geosiyosiy
muammolarini ochib berdi.