Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

 
Tabiat - estetik tarbiyaning zaruriy vositasi.
Shuni maxsus ta‘kidlash kerakki, zamonaviy inson 
tarbiyasini estetik jihatdan kamol toptirishda oila qanchalik ustuvor omil bo‗lib hisoblansa, bu jarayonda 
tabiat ham undan kam ahamiyat kasb etmaydi. CHunki tabiat bilan ongli tarzda murosa qilmaslik shaxsni 
nafosatli jihatdan mukammal bo‗lib etishishiga monelik ko‗rsatadi. Shuning uchun inson va tabiat 
o‗rtasidagi munosabat inqiroz va halokat yoqasiga kelib qolgan hozirgi vaqtda bu muammoni chetlab 
o‗tish maqsadga muvofiq bo‗lmaydi. Ma‘lumki, inson o‗zining ma‘naviy va moddiy ehtiyojlarini 
qondirish maqsadida azaldan tabiat bilan hamkorlik qilib kelgan. Tabiatdagi go‗zalliklardan bahramand 
bo‗lishlari barobarida uni nafosatli tarzda o‗zlashtirishga, inchunun, mavjud hunukliklarni bartaraf 
qilishga harakat qiladi. Biroq, keyingi bir necha o‗n yillik jahon maamlakatlarining atrof muhit sohasidagi 
harakatlarini tanqidiy taxlil etish davri bo‗ldi. Sanoatlashtirish inqilobi inson bilan tabiat o‗rtasidagi 
munosabatni abadul abad buzib qo‗yganini insonicht tobora anglab bormoqda. XXI asr o‗rtalariga kelib 
inson faoliyati erdagi yashash imkoniyatlarining asosiy shartlarini buzib yuborishi xavfi yana ham 
aniqroq namoyon bo‗lmoqda. Bugunga kelib eng jiddiy o‗zgarish er atmosferasida Yuz berayotganligi 
barchamizga ayon. Bu ayniqsa, karbonat angidrid va azot okisi singari ―parnik‖ gazlariga taalluqlidir... 
Bu xolning insoniyatga qanday ta‘sir ko‗rsatishini ilgaridan aytib berish qiyin, chunki global iqlim 
g‗oyatda murakkab tizimdir. Masalan, Yuz minglab yillar barqaror bo‗lib kelgan va millionlab 
odamlarning taqdirini xal etgan shamollar – yo‗nalishini, yog‗inlar miqdorini o‗zgartirish mumkin. Balki 
orollar va past qirg‗oq hududlarida yashovchilarga havf–hatar tug‗dirib dengizlardagi suvning sathi 
ko‗tarilishi mumkin. Aholi haddan tashqarii ko‗payib ketgan va borgan sari kuchliroq tazyiq sezayotgan 
sayyoramizning aslida busiz ham muammolari bor, Ushbu qo‗shimcha ta‘sirlar ochlik va boshqa 
halokatlarni keltirib chiqarishi mumkinligi esdan chiqarmaslik kerak. Afsuski, aksariyat xollarda 

---

372 
shaxsning tabiat bilan bo‗ladigan munosabati estetik jihatdan to‗g‗ri yo‗lga qo‗yilmaganligi hamda uning 
estetik «no‗noqligi» bois ular o‗rtasida katta bo‗shliq Yuzaga keldi; bu bo‗shliq insoniyat boshiga misli 
ko‗rilmagan talofotlarni solishi mumkin. Ushbu muammoni bartaraf etish pirovardida inson ehtiyoji 
uchun zarur bo‗lgan ko‗plab tabiiy–moddiy boyliklarni tejab qolishga, atrof–muhit musaffoligini 
ta‘minlashga, o‗simlik va hayvonot olamini asrab qolishga va eng asosiysi inson genofondining yo‗q 
bo‗lib ketish havfining oldini oladi.