Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

kundalik (empirik) bilish va nazariy (ilmiy) bilish 
bir-biridan 
farqlanadi. 
Kundalik bilish usullari nihoyatda xilma-xil va o‗ziga xos bo‗lib, bunday bilimlarni 
sistemalashtirish va umumlashgan holda keyingi avlodlarga berish ancha mushkuldir. Hozirgi 
zamon g‗arb sotsiologiyasida xalqlarning kundalik bilim hosil qilish usullarini o‗rganuvchi maxsus 
soha — etnometodologiya fani vujudga keldi. Gnoseologiya asosan nazariy bilish va uning 
rivojlanish xususiyatlarini o‗rganish bilan Shug‗ullanadi. Nazariy bilishning ob‘ekti, sub‘ekti va 
predmetini bir-biridan farqlash muhim. 
Bilish
– 
inson qo‗lga kiritadigan axborotning eng oliy darajasi.
Bu axborotni u bilish 
muammolari va vazifalarini qo‗yish va echish yo‗li bilan, izchil anglab etadi. Axborot miyaning 
mvhumlashtiruvchi faoliyati yordamida belgi shaklini (2 

2 

4) kasb etadiki, bu unga ishlov 
berish, saqlash va keyinchalik undan foydalanish uchun qulaydir.
Bilish inson izchil va ijodiy faoliyatining ijtimoiy jarayoni bo‗lib, unda tashqi dunyoning ideal 
obrazlari Yuzaga keladi va bilish maqsadi bo‗lgan bilim shakllanadi.
Bilishga insonning sezgilari, uning ehtiroslari dunyosi kuchli ta‘sir ko‗rsatadi. Shu munosabat 
bilan K.Gelvetsiy: «...ehtiroslar bo‗lmasa, buyuk artistlar ham, buyuk sarkardalar ham, buyuk 
vazirlar ham, buyuk shoirlar ham, buyuk faylasuflar ham bo‗lmas edi»
73
, deb yozgan edi. Ehtiroslar 
tadqiqotchiga kuch-g‗ayrat beradi va bilish jarayonini ilgari suradi. Inson ehtiroslarisiz haqiqatni 
izlash mumkin emas.
Bilish doimo qandaydir Yangi, ilgari noma‘lum bo‗lgan narsani yaratishga yo‗nalgan ijoddir. 
Ijodning bosh mezoni (ko‗rsatkichi) – olingan natijalarning Yangiligi va ijtimoiy ahamiyatga ega 
ekanligi. U juda katta aqliy va jismoniy harakat («ijod mashaqqatlari» deb bejiz aytmaydilar), 
ba‘zan fuqarolik jasorati va hatto jonbozlik talab qiladi.