Demografiy a

Xalqaro migratsiya jarayonini boshqarishda demografik siyosat. 
Aholining migratsion 
harakatiga ko‘plab omillar ta‘sir etishi mumkin. Ularga ijtimoiy: siyosiy, milliy, diniy, ekologik, 
harbiy va demografik omillarni kiritish mumkin. Umuman xalqaro migratsiyani olti guruhga ajratiladi: 
 
1.Oilaviy va boshqa sabablarga kura, doimiy yashash maqsadida bir davlatdan ikkinchi 
davlatga ketgan emmigrantlar. 
2. Migrant – mehnatkashlar. 
3. Nolegal immigrantlar.
4. Qochoqlar. 
5. Studentlar, stajer-tadqiqotchilar, ilmiy xodimlar va uqituvchilar. 
6. Turli maqsadda ko‘chib yuruvchilar-turistlar, dam oluvchilar, anjumanlarga qatnashuvchilar 
va h.k.
Hozirgi xalqaro migratsiyada asosiy o‘rinni mehnat migratsiyasi egallaydi. Chunki hozirgi 
davrda insonning yashashi uchun iqtisodiy omilning ahamiyati kuchaydi.
Dunyoda va uning alohida hududlarida jamiyat taraqqiyotining ma‘lum bir tarixiy davrlarida 
turli ijtimoiy guruhlaridagi migratsion harakatni o‘rganishda migratsiya ko‘rsatkichlaridan 
foydalaniladi. Ayniqsa migratsiya jarayonini demografik nuqtai nazardan o‘rganilganda uning 
ko‘rsatkichlari atroflicha tahlil etiladi. 
Umumlashtirish:
Ma‘lumki migratsiya aholi ko‘chib kelgan hududning ham, ko‘chib ketgan 
hududning ham demografik holatiga ta‘sir qiladi. 1980 yillarda aholi o‘sishida tashqi migratsiyaning 
roli AQSh, Kanada, Frantsiya, Avstraliya kabi davlatlarda o‘rtacha 25 foizni tashkil etgan. Boshqacha 
so‘z bilan aytilsa, yuqorida qayd etilgan davlatlarda aholi o‘sishining ¼ qismini immigrantlar tashkil 
etgan. 
Migrantlar oqimi yo‘nalgan hududlarda, migratsiya saldosi ijobiy, ya‘ni ko‘chib kelganlar soni, 
ko‘chib ketganlar sonidan ortiq bo‘ladi. Natijada bunday hududlarda aholi soni o‘sib boradi. Bu hol 
o‘z navbatida nikoh holatiga, oilalar miqdorining oshib borishiga, tug‘ilish jarayoniga ijobiy ta‘sir 
ko‘rsatadi. Aholi ko‘chib ketayotgan hududlarda esa yoshlar salmog‘i, jami aholi tarkibida kamayib 

---

boradi, mehnat yoshidan katta bo‘lgan aholi salmog‘i esa ortib borib, hududning demografik holatiga 
salbiy ta‘sir ko‘rsatadi. Aholining bir ijtimoiy-iqtisodiy muhitdan ikkinchi muhitga o‘tishi uning 
demografik mayliga (nikohga kirish va oila qurishiga, oiladagi farzandlar soniga, oila mustahkamligiga 
munosabati va h.k.) bevosita ta‘sir etadi. Shuningdek, aholi migratsiyasi mehnat resurslari 
shakllanishida ham muhim omillardan hisoblanadi. Migrantlar oqimi aholining yosh jinsiy tarkibida 
o‘z aksini topadi. Mehnat resurslari ortib boradi. Natijada qator muammolar yuzaga keladi yoki 
aksincha mehnat resurslarining kamayib ketish hollari ham yuzaga kelishi mumkin.