Demografiy a

K1 = (Utj / Tj + Ut-1j / Tj-1) * 1000, 
bu yerda K1 – 1 yoshgacha bolalar o‘limi koeffitsienti; 
Utj - joriy yilda tug‘ilib, shu yili o‘lgan 1 yoshgacha bolalar soni; 
Tj – joriy yilda tug‘ilganlar soni; 
Ut-1j – o‘tgan yilda tug‘ilib, joriy yilda o‘lgan 1 yoshgacha bolalar soni; 
Tj-1 – o‘tgan yilda tug‘ilganlar soni. 
Ushbu tartibda 1,2,3,4 yoshlar bo‘yicha ham koeffitsientlar hisoblanib, hosil qilingan 5 ta 
koeffitsient yig‘indisi hisobga olinadi (
3-Jadval
). 
5 yoshgacha (0-4 yosh) bolalar o’limi koeffitsientini hisoblash 
Dunyo aholisi o’limi va sabablari. O’zbekistonda aholi o’limi va o’rtacha umr ko’rish 
davomiyligi. 
Aholining takror barpo bo‘lishida aholi o‘limining ahamiyati juda katta. U hoh kattalar, 
hoh go‘daklar yoki onalar o‘limi bo‘lsada avlodlar almashinuvining ikkinchi muhim tomoni 
hisoblanadi. Aholining joylashishi, migrayiyasi ham o‘limga ma‘lum bir tarzda o‘z ta‘sirini o‘tkazadi. 
Aholi zich joylashgan joylarda turli xil epidemik kasalliklar tez tarqaladi, migratsiya oqimi yo‘nalgan 
hududlrd migranetlar o‘zlari bilan infektsiya, kasallikni ham olib yurishadi. Oxir-oqibatda o‘lim 
hodisasining avj olishiga olib keladi. Aholi o‘limi ko‘rsatkichi har qanday geografik hududdagi 
aholining o‘rtacha umr ko‘rish darajasini belgilaydi. Hammamizga ma‘lum yuqori aholi o‘limi 
kuzatilayotgan davltlard o‘rtacha umr ko‘rish past ko‘rsatkichni tashkil qiladi. Statistik ma‘lumotlar 
taxlilidan aholining o‘rtacha umr ko‘rish ko‘rsatkichi dunda erkaklarda 63.3, ayollarda 67.9 yoshga 
teng (2004 yil). Rivojlangan davlatlar bu boradi yetakchi ya‘ni, eng baland aholi o‘rtacha umr ko‘rishi 
aynan shu davlatlarga to‘g‘ri keladi (erkaklar- 72.1, ayollar- 79.4 yosh).
 
O‘rtacha umr ko‘rish yoshi 80 va undan baland bo‘lgani aksariyat ayollarda kuzatilmoqda. 
Erkaklarda deyarli yo‘q. Ayollar o‘rtasida 80 va undan katta umr ko‘rish yoshiga ega bo‘lgan 

---

davlatlarga Yaponiya- 81.9, Gonkong- 82.8, Finlndiya- 81.5, Shvetsiya- 82.6, Norvegiya- 81.9, 
Gretsiya- 80.9, Italiya- 81.9 va G‘arbiy Yevropa (81.7) davlatlarining hammasi kiradi. Aynan mana 
shu sanb o‘tilgan davlatlarda dunyo miqyosida eng kichik go‘daklar o‘limi kuzatiladi. Uzoq umr 
ko‘rish yoshiga erishish har bir mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishiga bog‘liq bo‘lishi bilan birga 
sog‘liqni-saqlash, aholi sog‘lom hayot tarzini tashkil etishdagi erishgan yutuqlari bilan belgilanadi. 
O‘limning yosh koeffitsienti hisobot yilida muayyan yoshda o‘lganlar sonini shu 
yoshdagilarning o‘rtacha yillik soniga bo‘lish orqali hisoblanadi.