O`zbekiston respublikasi oliy va or`ta maxsus ta`lim vazirligi

motivlar, 
ehtiyojlar, maqsadlar, tilaklar, qiziqishlar
va h.k.lar, ikkinchisida esa – yuzaga kelgan vaziyatdan kelib 
chiqqan 
rag‘batlar
haqida so‘z yuritiladi. Ba’zan inson hulq-atvorini ichdan belgilab beradigan barcha 
omillar 
shaxs dispozitsiyalari
deb ataladi. U holda muvofiq ravishda dispozitsion va vaziyatli 
motivatsiyalar haqida hulq-atvorni determinatsiyalashning ichki va tashqi analoglari sifatida so‘z 
yuritiladi. SHuning uchun insonning istalgan harakati ikki tomonlama: dispozitsion va vaziyatli 
determinatsiya sifatida ko‘rib o‘tiladi. 
Dispozitsiyalar o‘z mohiyatiga ko‘ra motivlardir. 
Motiv
motivatsiyadan farqli o‘laroq, – bu hulq-
atvor sub’ektining o‘ziga tegishli bo‘lgan, uning ma’lum harakatlari amalga oshirishga ichkaridan 
undovchi barqaror shaxsiy xossasi. Motivni, shuningdek, umumlashtirilgan ko‘rinishda ko‘pchilik
dispozitsiyalarni ifodalaydigan tushuncha sifatida belgilash mumkin. 
Mavjud bo‘lgan dispozitsiyalardan eng muhimi 
ehtiyoj
lar tushunchasi hisoblanadi. Ehtiyoj deb, 
inson yoki hayvonning ma’lum sharoitlarda ularga normal yashash va rivojlanishi uchun etishmovchilik 
holatiga aytiladi. Ehtiyoj shaxs holati sifatida muntazam ravishda insondagi organizm (shaxs) uchun 
etishmovchilik bilan bog‘liq bo‘lgan qoniqmaslik hissi bilan bog‘liq 
1
Psychology David G. Myers Hope College Holland, Michigan 
2010 y. 
.492 p 

---

99