Namangan davlat universiteti fiziologiya va hayot faoliyat xavfsizligi kafedrasi

 
 
 
6 – ma’ruza. Hayot faoliyati xavfsizligining huquqiy asoslari, 
mazmuni. Ishlab chiqarishda faoliyat xavfsizligini ta`minlash bo`yicha 
qabul qilingan asosiy qonunlar, standartlar, nizomlar, qoidalar va me`yoriy 
hujjatlar tizimi. 
1.O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida hayot faoliyati xavfsizligini 
ta`minlashning huquqiy asoslari. 
2. Hayot faoliyati xavfsizligini ta`minlash sohasida O`zbekiston 
Respublikasi qonunlari.
3. Vazirlar Mahkamasining qarorlari.
4. Sohaga oid davlat standartlari. 
1. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida aholi va hududlarni 
favqulodda vaziyatlardan muhofazalashning huquqiy ta`minlanishi.
Mamlakatimiz fuqarolari 
va 
hududini har tomonlama himoyalash, yurtimiz 
obodligi,
xalqimiz farovonligini ta`minlash maqsadida hukumatimiz tomonidan 
bir qator farmoyishlar, qonunlar, qarorlar ishlab chiqilgan. Fuqarolarning 
huquqiy me`yorlarga rioya etishi qonun oldidagi o`z huquq va burchlarini 
chuqur anglashi demokratik fuqarolik jamiyati huquqiy madaniyatini belgilaydi. 

---

202 
Respublikamiz aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza 
qilishning o`ziga xos huquqiy-me`yoriy asoslari mavjud. Bular O`zbekiston 
Respublikasi Konstitutsiyasi, O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 
farmonlari, O`zbekiston Respublikasi qonunlari, Vazirlar Mahkamasining
qarorlari va favqulodda vaziyatlar eazirligining ko`rsatma va buyruqlaridan 
iborat. 
Asosiy Qomusimiz bo`lgan O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 
asosiy mazmunini ham inson, uning qadr-qimmati, salomatligini saqlash, 
huquqiy jihatdan himoyalash, yurtimiz tinchligini ta`minlash masalalari tashkil 
etadi.. Insonning hayoti, yashashga bo`lgan xuquqi Konstitutsiya bilan 
muhofaza qilinadi. 
Asosiy qomusimizda xavfsizlik, fuqarolar muhofazasi masalalariga ham o`rin 
berilgan. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 93-moddasida shunday 
deyiladi: O`zbekiston Respublikasi Prezidenti favqulodda vaziyatlar (real tashqi 
xavf, ommaviy tartibsizliklar, yirik halokat, gabiiy ofat, epidemiya) yuz bergan 
takdirda fuqarolarning xavfsizligini ta`minlashni ko`zlab, O`zbekiston 
Respublikasining butun hududida yoki uning ayrim joylarida favqulodda holat 
joriy etadi, qabul qilgan qarorini uch kun mobaynida O`zbekiston Respublikasi 
Oliy Majlisining tasdig’iga kiritadi. Favqulodda holat joriy etish shartlari va 
tartibi qonun bilan belgilanadi. 
Oliy Majlisning vakolatlariga 
O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 
umumiy yoki qisman safarbarlik e`lon qilish, favqulodda holat joriy etish, uning 
muddatini uzaytirish va to`xtatish to`grisidagi farmonlarini tasdiqlash kiradi (78-
modda). 
Mahalliy hokimiyat organlarining Konstitutsiyamiz tomonidan belgilangan 
vazifalari qatoriga jumladan quyidagilar kiradi: 
Qonuniylikni, huquqiy-tartibotni va fuqarolarning xavfsizligini ta`minlash; 
mahalliy byudjetni shakllantirish va uni ijro etish, maxalliy soliklar, yig’imlarni 
belgilash, byudjetdan tashqari jamg’armalar hosil qilish.
Atrof muhitni muhofaza qilish (100 - modda). Bu vazifalarni samarali amalga 
oshirish uchun muhofazaning qonuniy, tashkiliy, iqtisodiy, ijtimoiy, 
muhandislik-texnik, maxsus asoslariga ega bo`lishimiz zarur. 
O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 1996 yil
 
martdagi PF-1378 
Farmoniga asosan Favqulodda vaziyatlar vazirligi tashkil etildi. 
Ushbu Farmonga muvofiq O`zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar 
vazirligi aholi va hududlarni turli tusdagi favqulodda vaziyatlardan muhofaza 
qilish, sodir bo`lgan taqdirda oqibatlarini bartaraf etish, aholi hayoti va 
salomatligini, moddiy va ma`naviy qadriyatlarini muhofaza qilish, shuningdek 
tinchlik va harbiy davrda favquloda vaziyatlar vujudga kelganda ularning 
oqibatlarini tugatish hamda zararlarini kamaytirish sohasida davlat siyosatini 
ishlab chiqish va amalga oshirish vazirlikning asosiy vazifalari sifatida 
belgilandi. 

---

203 
Aholi va xalq xo`jaligi ob`ektlarini muhofaza etishni ta`minlashga rahbarlik 
qilish respublikada O`zbekiston Respublikasi Bosh vazirining birinchi 
o`rinbosari Favqulodda vaziyatlar vaziriga yuklatildi. Farmonning ushbu 
bandiga O`zbekiston Respublikasi 
Prezidentining 1998 yil 11 dekabrdagi PF-
2153 Farmoni 
bilan o`zgartirish kiritildi. O`zbekiston Respublikasida aholi va 
xalq xo`jaligi ob`ektlarini muhofaza etishni ta`minlashga rahbar etib, 
O`zbekiston Respublikasi Bosh Vaziri belgilandi. 
Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar, shaharlarda, tumanlarda, 
Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashi Raisi va tegishli hududlarning 
hokimlari; vazirliklar, idoralar, uyushmalar, korxonalar, muassasalar va 
tashkilotlarda vazirlar, davlat qo`mitalari va uyushmalar boshqaruvlari raislari, 
korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning direktor va boshliqlari aholi va xalq
 
xo`jaligi ob`ektlarini muhofaza etishga rahbar etib tayinlandilar.