3-ma‟ruza leksikologiya haqida ma‟lumot. Lug‟at va ularning tiplari reja

bir ma‟nodan boshqa ma‟noning o`sib chiqishi
nuqtai 
nazaridan ikki turga bo`linadi: 
1.
Bosh ma‟no 
ko`p ma‟noli leksemalarning o`zaro bog`langan barcha 
ma‟nolarini birlashtiruvchi ma‟nodir. Bu ma‟no odamning esiga keladigan 
birlamchi ma‟nodir. Izohli lug`atda 
uzmoq
leksemasining quyidagi ma‟nolari 
berilgan: a) “kuch bilan tortib, yulqib butundan ajratmoq, butunni qismga 
bo`lmoq” 
(ipni uzmoq);
b) palak, novda yoki tupidan ajratib olmoq 
(uzum 
uzmoq);
d) kesib qirqib joyidan bo`lak qilmoq 
(boshini uzmoq);
e) turgan, 
yopishgan joyidan ajratmoq (boshini yostiqdan uzmoq); f) davom qildirmaslik, 
9
O`zbek tilining izohli lug`ati. “O`zbekiston milliy ensiklopediyasi” Davlat ilmiy nashriyoti.3-jild, –T., 2007, 187-
189-betlar. 
10
Sh. Rahmatullayev. Hozirgi adabiy o`zbek tili. T., 2006, 63-bet. H.A.Jamolxonov. Hozirgi o`zbek adabiy tili.
2-qism. –T., 2004, 26-bet. M.Mirtojiyev. O`zbek tilida polisemiya. T., 1975, 112-bet. 
11
Sh.Rahmatullayev. O`zbek tilining qisqa etimologik lug`ati. T., 1999, 99-bet. 
12
Sh.Rahmatullayev. O`zbek tilining qisqa etimologik lug`ati. T., 1999, 20-bet. 

---

to`xtatmoq 
(suhbatni uzmoq);
g) qarzni to`lamoq 
(yegan oshlarini uzmoq); 
h) 
qattiq tishlamoq yoki chaqmoq 
(Itning ishi uzmoq…); 
i) qattiq ta‟sir qilib, azob 
bermoq 
(gap bilan uzmoq);
1-ma‟no 
(ipni uzmoq)
mazkur leksemaning bosh 
ma‟nosidir, chunki qolgan barcha ma‟nolar shu ma‟no bilan bog`langandir.
Bosh
ma‟no o`z navbatida