3-ma‟ruza leksikologiya haqida ma‟lumot. Lug‟at va ularning tiplari reja

 3. Ma'no kеngayishi 
Bunda leksema sememasi tarkibiga kiruvchi semalar miqdori ko`payadi va 
shuning hisobiga uning ma‟nosi kеngayadi. Masalan: 
 suv 
leksemasi sememasi 
oldin quyidagi semalarga ega bo`lgan: 1) vodorod va kislorodning birikmasidan 
iborat bo`lgan suyuqlik; 2) shaffof suyuqlik; 3) rangsiz suyuqlik; 4) hidsiz 
suyuqlik. Keyinchalik bu leksema sememasi quyidagi semalar hisobiga kengaydi: 
5) ho`l meva hamda sabzavotlar tarkibidagi suyuqlik: 
anor suvi
; 6) tirik organizm
a‟zolaridan ajralib chiqadigan suyuqlik, shira: 
oshqozon suvi
; 7) umuman turli 
narsalar tarkibidagi namlik: 
suvi qochgan non
. Bu ma'nolar ko‟chma ma'nolar 
emas, balki bir ma'noning turli qirralaridir.
Atoqli otlarning turdosh otlarga o‟tishi ham ma'no kеngayishiga misol bo‟la 
oladi: 
Makintosh
– ism, 
makintosh
– kiyim turi; 
Xosiyatxon
– ayollar ismi, 
xosiyatxon
– atlas turi, 
Volt
– mashhur fizik olimning familiyasi, 
volt
– elеktr toki 
kuchlanishi birligi.