O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Imom Ismoil al-Buxoriyni
tan olamiz. Imom Ismoil al-Buxoriy o‗z 
onasi bilan 17 yoshida hajga borib, bir necha yil Arabistonda 
yashaydi. U fiqh hadislarini yig‗ish maqsadida Bog‗dod, Damashq, 
Balx, Nishopur, Misr va boshqa ko‗pgina arab shaharlarida 40 yil 
davomida sayohat qilib, hadislarni to‗playdi. Bunga Imom al-
Buxoriyning zamondoshi 
Abu Iso Muhammad at - Termiziyni

---

47 
ham misol qilish mumkin. 
Shu davrda uning Bog‗-
dodda ko‗pgina shogird-
lari ham bor edi. 
Arab halifaligiga kir-
gan Movarounnahr, Xu-
roson va Xorazmda ma-
halliy tillarda yozilgan 
asarlar yo‗q qilinib, yerli 
bilimdonlar, tolibi ilmlar 
halifalikning markaziy sha-
harlari Damashq, Qohira, 
Bog‗dod, Kufa va Basraga borib, bilim olishgan va arab tilida ijod 
qilishga majbur bo‗lganlar. Bu shaharlar Sharqning yirik ilm va ma-
daniyat markazi bo‗lib, ular orasida Bog‗dod shahri eng mashhuri 
edi. IX asrda bu shaharda «Bayt-ul hikma» – «Donishmandlar uyi» 
Sharqning o‗z davridagi Fanlar Akademiyasi tashkil etilgan edi.
«Bayt-ul hikma»da katta kutub-
xona hamda Bog‗dodda va Damashqda 
astronomik kuzatishlar olib boriladigan 
rasadxonalar mavjud edi. Bu yerdagi 
toliblar tadqiqotlar bilan bir qatorda, qa-
dimgi yunon va hind olimlarining ilmiy 
merosini o‗rganish va asarlarini arab ti-
liga tarjima qilish bilan shug‗ullangan-
lar. Bu yerda o‗rta asar ilmu faniga katta 
hissa qo‗shgan ko‗pgina Movarounnahr 
va Xuroson olimlari ijod qilishgan. 
Quyida Markaziy Osiyo sayyoh olimla-
rining turizm sifatidagi sayohatlari bilan 
bog‗liq faoliyatini keltiramiz. 
Xorazm ilmiy maktabining ilk 
ko‗zga ko‗ringan namoyandasi Muhammad al-Xorazmiy bo‗lib, u, 
amerikalik sharqshunos D. Sarton ta‘biri bilan aytganda, ―Barcha 
zamonlarning eng ulug‗ matematiklaridan biri edi‖.