www.ziyouz.com kutubxonasi
257
bachchasi ovqatiga zahar qo‘shib berib o‘ldirdi.
Asir olingan mirzolardan biri — o‘n sakkiz yoshli ko‘hlik yigit mas’ud Husayn edi. U
Multonda qo‘lga tushgan, qochib ketmasligi uchun jarroh uni vaqtincha ko‘r qilib,
ko‘zining jiyaklarini maxsus ip bilan tikib qo‘ygan edi. Uni shu holda Akbarning oldiga
haydab keldilar.
mas’ud mirzoning shertaxlit gavdasi Akbarga Behzod chizgan suratdagi Husayn
Boyqaroni eslatdi. Lekin u ancha vaqtdan beri ko‘zi tikilgan holda yurib, ko‘r-basirlarday
ayanchli ahvolga tushgan. Akbarga yuzini qiya tutib, osmonga qaragan holda:
— Hazrati oliylari, qatl ettirsangiz ham mayli, faqat ko‘zimni ochdiring! — dedi. —
Dunyoni so‘nggi marta ko‘rib o‘lsam armonim qolmagay!
— mas’ud mirzo, oldin bir savolga javob bering. Siz og‘alaringiz yonida bizga adovat
ruhida ish tutib, biron xulosaga keldingizmi?
— Hazratim, biz yomonlik qildik. Yomonlik — bu quturgan it ekan. ma’lumki, it qutursa
egasini qopgay. Yomonlik ham axiyri bir kun o‘z egasining boshiga yetarkan! Og‘alarim
shu sababdan halok bo‘ldilar. Agar menga imkon bersangiz, yaxshilik o‘z egasiga sharaf
keltirishini baholi qudrat isbot etishga intilgan bo‘lardim.
— Mayli, biz sizga shu imkonni berib ko‘raylik!
Akbarning buyrug‘i bilan mas’ud Husayn mirzoning ko‘zidan tikish olib tashlandi. U
ma’lum muddat davolanib, ko‘zini tuzatgach, Akbar uni Panjobga, Husaynqulixon
ixtiyoriga ishga yubordi.
____________
* T o‘ q s o n m i l — 144 kilometr. Hind tarixchilarining yozishlaricha, Akbardan oldin o‘tgan sarkardalardan hech biri Sekri bilan Gujarat
oralig‘idagi bu masofani shunday katta tezlikda bosib o‘tmagan ekan.
* R o h v o r — yo‘l tanuvchi, yo‘l boshlovchi deganidir.
* * *
Gujaratdagi g‘alaba sharafiga Fathobodda yetmish gaz yuksaklikdagi mashhur baland
Darvoza qurila boshlandi. Akbarning Sarnalda va Sabarmati daryosi bo‘yida ko‘rsatgan
shaxsiy jasorati, qirq kunlik yo‘lni to‘qqiz kunda bosib o‘tganlari og‘izdan og‘izga o‘tib,
uni yengilmas botir deb ishonadiganlar ko‘paydi. Shoir Fayoziy Akbarning Gujarat
jangidagi jasoratiga katta bir she’riy doston bag‘ishladi. Akbar bilan birga jangda
qatnashgan bek-u navkarlar uning zirhli kiyimiga tegib sirpanib ketgan o‘qlarni ko‘rgan
edilar. Ular «bosh sarkardamizga duo ketgan ekan, uni o‘q olmagay!» deyishib, Akbarni
nazarkarda darajasiga ko‘tardilar.
G‘alabadan so‘ng ziyofatlar, ichkilik bazmlari ko‘p bo‘ldi. Bir kun Akbar Man Sinx bilan
may ichib o‘ltirganlarida rajputcha qilichbozlik haqida gap ketdi. Abulfazl bilan Birbal
ham davrada bor edi.
Man Sinx rajputlarning yoshlikdan qilich o‘ynab o‘sishlari, hatto qilichni suyukli yorga
qiyos qilib ashula aytishlarini so‘zlab berdi. ba’zi chapdast rajput yigitlari qilichning
sopini devorning yorig‘iga qistirib, tig‘ini ko‘kragiga to‘g‘rilaydi-da, chopib borib o‘zini
qilichga uradi. Lekin uzoq mashqlar davomida qilichni badaniga emas egnidagi
kiyimining qo‘ltig‘iga shunday aniq sanchadiki, qilichning uchi biqini ortidan kiyimni
teshib chiqadi, ammo bu uning ko‘kragini teshib chiqqanday ko‘rinadi. Akbar buning
qanday qilinishini ko‘rgisi keldi. Man Sinx yigitlaridan birini chaqirib, shu o‘yinni
namoyish qildirdi. Kayfi baland Akbar:
— Buni men ham qila olgaymen! — deb belidagi oltin qilichini sug‘urdi-da, rajput yigitiga
berdi: — Obor, devorga mahkam o‘rnat!
Humoyun va Akbar – Avlodlar dovoni (roman). Pirimqul Qodirov
Do'stlaringiz bilan baham: |