Jo`rayeva A

 
14.6. 
Mitoxondriyaning 
tuzilishi. 
Mitoxondriyalarda 
hujayra 
energiyasining asosiy qismi hosil bo`ladi. Shuning uchun mitoxondriyani 
hujayraning energetik stantsiyalari deb atashadi.
Mitoxondriyaning shakli ovalsimon shakldan tayoqcha yoki ipsimon 
shaklgacha turli xil ko`rinishlarda bo`ladi. Tekshirishlarning ko`rsatishicha, 
mitoxondriyalar qator bo`lib joylashgan holda mitoxondriyal to`rni hosil qiladi. 
Ular alohida organoid shaklida joylashmagan.
Mitoxondriyalar 0,5x 3,0 nm o`lchamga ega bo`ladi. Ular ikki qavat – tashqi 
va ichki qavat membranalardan tashkil topgan bo`lib, suvli muhitga ega membrana 
oralig`i bilan ajratilgan. Tashqi membrananing yarmi oqsil va yarmi lipiddan 
tashkil topgan. Ichki membrananing esa ¾ qismi oqsillarga va ¼ qismi lipidlarga, 
asosan kardiolipinga to`g`ri keladi. Ichki membrana burmalar, ya’ni kristalar hosil 
qiladi. Kristalar orasidagi bo`shliq suvli faza matriks bilan to`lgan bo`ladi. 

---

121 
Kristalarning matriksga qaragan ichki yuzasida elementar bo`lakchalar joylashgan. 
Gipotonik eritma, masalan, suvga mitoxondriya solib qo`yilganda tashqi 
membrana yoriladi va ichki membranali qopcha qoladi. Ichki membrana 
mustahkam va osmotik bosim ta’siriga uchramaydi. Buning uchun ichki 
membranani buzadigan maxsus kimyoviy detergentlar (triton X-100, tvin, 
digitonin va boshqalar) kerak bo`ladi. Shuningdek, membranani ultratovush bilan 
ham buzish mumkin. 
Mitoxondriyaning asosiy strukturalarini ajratib olish undagi fermentlarning 
joylashishi va biokimyoviy sikllarni o`rganish imkonini beradi.