A ashirov, sh. Atadjanov

bir tarixiy davrda kishilarning tevarak-atrofdagi m uhit bilan
aloqa xarakterini belgilaydi.
Kishilarning mashgculoti va ishlab chiqarish qurollari, turar 
joylari va uy-ro‘zg‘or jihozlari, taomlari va kiyim-kechaklari, 
transport vositalari va boshqa tiplari asosida, muayyan jam iyat- 
ning ijtim oiy tu zu m in i ham aniqlash m um kin. M a ’naviy 
madaniyat xususiyatlari, xalqning asosan, urf-odatlari, tasviriy 
san’ati, e’tiqodi va folklorida yorqin namoyon b o ‘ladi. X o‘jalik- 
m adaniyti planning birligi va o ‘zaro bog‘liqligi muayyan ijtimoiy- 
iqtisodiy taraqqiyoti va bir-biriga yaqin geografik m uhit bilan 
bog‘liq bo‘lib, o ‘zgaruvchan xarakterga ega.
Eng qadimgi davrlarda paydo bo‘lgan etnoslarning xo‘jalik- 
m adaniy tip i issiq tropik va subtropik iqlim li o ‘lkalardagi 
ovchilik, termachilik va sohillardagi baliqchilikdir. Namli tropik 
va subtropik joylarda ikkinchi madaniy-xo'jalik tip i, ichki issiq 
iqlimdagi qo‘l mehnatli dehqonchiligi tarqalgan b o ‘lib, bunga 
qisman ovchilik-terimchilik va baliqchilik xo‘jaliklari yordamchi 
hisoblangan. Iqtisodiyot va texnika taraqqiyotida yangi sifat yaratgan 
uchinchi m ad an iy -x o ‘jalik tip i m otiga dehqonchiligi bilan 
chorvachilik qo'shilishi natijasida paydo bo ‘lgan.
Keyingi davrdagi fan-texnika taraqqiyoti butun jahondagi 
a n ’anaviy xo‘jalikm adaniy tiplarga jiddiy o ‘zgartirishlar kiritdi. 
Yevropa va Amerikadagi eng rivojlangan mamlakatlarda aholining 
ko£pchiligi industrial sohaga jalb etildi, a n ’anaga aylanib qolgan 
qishloq xo'jaligi o ‘rniga yuksak taraqqiy etgan tovar dehqonchiligi 
va intensiv chorvachilik, plantatsiyali qishloq xo‘jaligi paydo 
bo ‘ladi. XX—XXI asrning boshlarida a n ’anaviy xo‘jalik-m adaniy 
tiplar barham topaboshladi va saqlanib qolgan belgilari yangi 
mazm un bilan boyimoqda.