O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti o‘zbek tili va adabiyoti fakulteti

 zavq 
ko‘p deyman-ov! Ayniqsa, yo‘rg‘a 
otlarga minganda 
zavqqa
 to‘lasan kishi
(28),
 Ha, lekin tuya mingan kishi tuyaning 
qadrini, ishining 
zavqini
 biladi 
(29). Mana bu misolda esa 
«Ikki yon tomonga bir 

---

3 
tekis harakatda bo‘lish»
5
ma’nosini ifoda etuvchi 
chayqalmoq
so‘zi bilan birga 
ishlatilganda nihoyatda ajib bir lirizmni keltirib chiqargandir: 
Daraxtlarning 
bunday fusunkor gullari, ko‘m-ko‘k mayin yaproqlari ruhlarni ko‘taradi, 
zavqlarni 
chayqaydi 
(44). Bu esa Oybek yaratgan takrorlanmas tasvirlar deb bemalol ayta 
olamiz. 
Ta’m, maza ma’nolarini bildiruvchi 
tot 
so‘zi juda kam qo‘llanadi. Ammo u 
Oybekda uchraydi: 
Quyosh jahannamday yonadi, shunga tuya chidaydi-da. Lekin 
sutidan qumron yasaydilar… 
Toti
 yaxshi bo‘ladi
(«Bolalik», 29). 
Oybek «Bolalik»da 
gorod 
so‘zini tez-tez ishlatadi. Buning boisi o‘sha 
paytlarda 
shahar 
so‘zining yo‘qligida emas, balki ijtimoiy munosabatlarning 
ma’lum davrida 
gorod 
ning jonli so‘zlashuvga osongina kirib kelganligi bilan 
izohlanadi: 
maza qilib uzoqqa, 
gorodga 
borganmiz 
(36). Asrimiz boshlarida 
so‘zlashuv tili uslubiga xos bo‘lgan bu so‘z vaqt o‘tishi bilan iste’moldan chiqib 
ketdi. 
Yozuvchi asarlarini qiyosiy tahlil etish jarayonida shu narsa ayon bo‘ladiki, 
nafaqat «Bolalik»da bayon etilgan voqealar, ayrim detallar «Qutlug‘ qon» va 
«Ulug‘ yo‘l» romanlarida o‘z ifodasini topgan, balki bu asarlarda ayrim gaplar, 
jumlalar ham bir-biriga o‘xshab ketadi. «Bolalik» da, mahsido‘z usta tilida:
 
Boylarimiz ochko‘z, boyvachchalar bo‘lsa aysh-ishratda.