هدكنيغاب
) soʻzi, aslida “yogʻingda”
(
هدكنيغاي
), “gul” (
ﮔ
ل
) soʻzi esa, aslida “gil” (
ﮔ
ل
) ekan. E’tibor berilsa,
arab imlosidagi har ikkala shakl deyarli muvofiq. Balki shu
oʻxshashlik kotiblarni adashishga olib kelgan. Endi misralar aro
62
bogʻlanish tiklandi: agar yogʻingda gil, ya’ni chang riyosi boʻlsa (
ilm
yoʻlidagi xolis niyatingga nopoklik aralashsa
), ilming chirogʻining
ziyosi ravshan boʻlurmi?
Oʻzbek matnshunosligi doirasidagi qizgʻin bahslar bugun
mumtoz adabiyot namunalarining joriy imloga tabdilidagi xatolarga
bagʻishlanishi tabiiy hol. Negaki, shu kungacha tabdil qilingan
asarlarning birortasi (hatto ularning ilmiy-tanqidiy matni ham) har
tomonlama, toʻla va qayta jiddiy matnshunoslik tekshiruvidan
oʻtmagan. Aslida, oʻzbek matnshunosligining nazariy asoslari mana
shu jarayonning ichida shakllanadi. Muayyan asar tabdili matn
tarixining davomidir. Matn tarixining zamonlararo oʻzgarish darajasi
qanchalik aniqlashsa, tabdil variantining aslga muvofiqlik darajasi
shunchalik yuqori boʻladi. Demak, mumtoz adabiy merosimiz
namunalarining
joriy
imloga
tabdilini
tanqidiy
oʻrganish
matnshunoslikning fundamental masalasidir.
Adabiy meros tadqiqi va targʻibi yoʻlida bilib-bilmasdan sodir
etilayotgan nuqsonlarning sababini faqatgina yetarli saviyada saboq
beruvchi ustozlarning kamligi, shuning uchun ularni jon qulogʻi
bilan tinglovchi talabalarning undan-da kamligi bilan izohlasak,
muhim jihatni e’tibordan soqit qilgan boʻlamiz.
Muhimi, qadimiy manbalarni oʻrganish va oʻrgatish ishiga
munosabat oʻzgarishi kerak. Shundagina, olimlarimiz ta’kidlagan,
matnshunoslikning sistemali yaxlit nazariyasi va ilmiy-metodologik
mezonlarini ishlab chiqish, ta’lim standartlari, oʻquv rejalarida
birinchi blok fanlar qatorida sanaladigan “Chet tillar” tarkibiga sharq
tillarini ham kiritish, ilmiy-tanqidiy matn tayyorlashdek zahmatni har
tomonlama moddiy va ma’naviy ragʻbatlantirish, respublika
miqyosida matnshunoslik hay’atini tuzish, matnlarni tayyorlaydigan
va chop etadigan mutaxassis hamda nashriyotlarning vakolatlilik
darajasini belgilash kabi masalalar
32
ga qarash jiddiylashadi.
Munosabat jiddiylashar ekan, sohaga bevosita va bilvosita aloqador
kishilar endi yuqorida sanalgan masalalarning amaliy yechimini
“ushalmas orzu” degan gumon bilan emas, balki ertaga aniq yuzaga
chiqadigan real vaziyat taqozosi oʻlaroq qabul qiladi.
32
Қаранг
:
Матншунослик давр талаблари даражасидами?Давра суҳбати//Ўзбекистон
адабиёти ва санъати
,
2010
,
2 июль
,
№ 27.
63
Zero, avvalgi qadam oʻziga, aytayotgan soʻziga ishonchdan,
demakki ishontirishdan boshlanadi. Ayni holatda bildirilayotgan fikr-
mulohaza va takliflarni harakatlantiradigan birlamchi kuch ham
ishonchdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |