1-ma`ruza Mavzu: Tikuv sanoati haqida umumiy ma’lumotlar. Reja

Strukturaviy sxemalarni chizish. 
Fazoviy strukturaviy sxemalarni to‘g‘ri 
burchakli diametrik proyeksiyada chizgan ma’qul, chunki u mexanizm 
zvenolarining strukturasi va birgalikdagi harakati to‘g‘risida yaqqol tasavvur beradi. 
Mexanizm yoki mashinaning strukturaviy sxemasini chizish oldidan ularning 
tuzilishi va ishlashi bilan tanishib chiqish, ya’ni detallar konfiguratsiyasini, ularni 
biriktirish usullarini, tayanchlar o‘rnini va ayrim nuqtalarning harakatlanish 
xarakterini aniqlab olish kerak. Sxema chizishni yetakchi zvenodan boshlash kerak. 

---

Masalan, krivoship-shatun mexanizmining (1-jadvaldagi 21-qator) kinematik 
sxemasini chizishdan oldin gorizontal tekislikka nisbatan 7° burchak ostida asosiy 
val (9) chiziladi, uning vtulkasi (8) shartli tasvirlanadi. Gorizontal tekislikka 
nisbatan 41° burchak ostida krivoship (7) ga mahkamlangan barmoq (6) ni bosh 
(asosiy) val (9) o‘qiga parallel qilib tasvirlanadi. Barmoq (6) da bosh val o‘qiga 
parallel qilib shatun (10) ning yuqori kallagi (shatunni vertikal joylashtirib) 
chiziladi. Shatun (10) ning povodok (3) barmog‘iga kiydirilgan pastki kallagi bosh 
val o‘qiga parallel joylashtiriladi. Shatun (10) sterjeni o‘qiga parallel qilib povodok 
(3) va igna yuritgich (4) chiziladi. O‘ng tomonda povodok (3) barmog‘ida polzun 
(11) tasvirlanadi, uning vertikal devorlari va yo‘naltirgich (12) igna yuritgich (4) ga 
parallel qilib, gorizontal devorlari esa krivoship (7) ga parallel qilib chiziladi. 
Vtulkalar(1,5) va povodok (3) dagi igna yuritgich (4) ni mahkamlaydigan vint(2) 
shartli tasvirlanadi. Mexanizmning strukturaviy sxemasi uning tuzilishi haqidagina 
emas, balki ishlash prinsipi haqida ham yaqqol tasavvur beradi. 
Qator 
nomeri