Мбт педагогика мажмуа 2020 21 Йил лотинча docx

Debat (bahs)ning mohiyat jarayoni.
Oxirgi 100 yillardagi markaziy ta’limiy debatlarning
ko‘pchiligi, amaliyotchi o‘qituvchilar o‘zlarining nazariy va falsafiy qaraShlarining aloqadorligi
sabab namoyiSh qildilar. Ma’lumki, ta’limning tez-tez takrorlanib turuvchi maqsadi o‘rtasidagi
qarama-qarShilik uchun ular javobgardirlar, hali ham jamoaviy tekShiruv o‘quv rejalari va milliy
ta’lim dasturlarining ko‘plab ko‘riniShlariga joylaShtirilgan maktab o‘quvchilari uchun muhim
bo‘lgan narsa Shundaki, ma’lum bilimning jismi (jarayon ustidagi mohiyat va pedagogika ustidagi
o‘quv rejasiga urg‘u beriSh)ni orttiriShdir va muqobil ko‘riniSh, ko‘plab o‘qituvchilar tomonidan
juda kuchli uShlab turilgan ta’lim, nafaqat “orttirilgan ta’lim”, balki mustaqil raviShda uni so‘roq
qiliSh mumkin bo‘lgan o‘rganiSh qobiliyatlarini oShiriSh uchun ta’lim talabalarga yordam beriShi
kerak, aytiSh kerakki, pedagogika ta’lim dasturida eng muhim hisoblangan malakaga asoslangan
usul va jarayonda qanday qilib bolalar o‘rganmoqdalar – ular nimani o‘rganmoqdalar (quyidagi
Gong Kong ta’lim rejasiga qarang).
Lekin bilim manbayining qo‘lga kiritgan narsasi pedagogikaning turli ko‘riniShlarini yoki bir
ko‘riniShini taklif qiliShi mumkin o‘rganiSh mahoratlarining rivojlaniShi esa boShqasini, bunga
sabab ko‘rsatiSh mumkin, masalan, uzatiSh uslubi, iSh qog‘ozlari va kitoblar orqali talabalarga
og‘zaki ma’lumotni o‘tkaziSh uchun o‘qituvchi qidiradi (izlanadi, bo‘ysuniShning kuchaytiriliShi
va ma’lumotning xotirada saqlaniShi bilan, ayniqsa, ta’limiy maqsad bilan qulay raviShda mos
tuShadi, Shu bilan bir qatorda ko‘proq talaba markazda (ilg‘or yoki ijodkor) yo‘l tutiSh fikrning
ruxlantiruvchi mustaqilligi, aniqlangan donolikning da’vati va so‘roq qiliShiga qaratilgan ta’limiy
maqsadga yaxShiroq mos tuShadi.
Barnes bu masalaga bog‘liq Shunday sabab ko‘rsatgan:
Sinfda muloqot Shakli o‘zgarganidek, nimani o‘rganiShning maqsadi ham o‘zgaradi.
Muloqotning bir turi, tafsilotlarning yodda saqlaniShini qo‘llab-quvvatlaydi, boShqasi dalillar
haqidagi sababga talabalarni ruhlantiradi va uchinchisi hayot tarzini hayoliy qayta quriShga qarab
ularni boShqaradi. Muloqotdan ular ham o‘quvchilardek, ulardan nima kutilganini o‘rganadilar.
79
Ишмуҳамедов
Р
., 
Абдуқодиров
А
., 
Пардаев
А
. 
Таълимда
инновацион
технологиялар
. –
Тошкент
:
Истеъдод
, 2008. – 180
б
. –
Б
. 116-118.

---

220
Ular bilimning aniq ifoda qilingan rejasini tayyorlaShda iShtirok etiShga qanchalik umid
qilganliklarini aniqlaydilar, yoki ular o‘zlarini asosan qabul qilib oluvchilardek tutadilar (Barnes
1976, 19-bet; ko‘ring Freire 1972)
80
.