Мбт педагогика мажмуа 2020 21 Йил лотинча docx

3.Falsafiy dunyoqaraSh
dunyoni, borliqni ilmiy jihatdan umumlaShtirib tuShuntiruvchi
nazariy qaraShlar tizimidir.
41
1. DunyoqaraShlik funksiyasi bilimlarning asosiy xususiyati bo‘lib, insonni borliq, materiya,
tabiat, jamiyat, inson, inson ongi va tafakkuri, insonni dunyoning biliSh haqidagi eng umumiy
qaraShlari
bilimi
bilan
qurollantiradigan
funksiyasidir.
2. Metodologik funksiyasi metodologiya sifatida tibbiyot ilmi taraqqiyotining konkret tarixiy
Sharoitlari bilan qonuniyatli aloqasini tuShuniShga, ilmiy kaShfiyotlar va ularning tadbiq etiliShini
ijtimoiy qiymatini va umumiy istiqbolini chuqurroq anglaShga yordam beradigan funksiyasidir.
3. Gnoseologik funksiyasi
dunyoni biliSh asosida uni o‘zgartiriShda insonni faol faoliyat
ko‘rsatiShga undaydi. SHu bilan birga falsafa amaliy va nazariy masalalarni xal qiliShda katta rol
o‘ynaydi. Bularni barchasi falsafaning gnoseologik funksiyasida namoyon bo‘ladi.
4. Ijtimoiy funksiyasi. Insonning ijtimoiy tabiatini va mohiyatini ochib beriSh bilan birga, u
insonning tabiatga munosabatini, jamiyat-ning tabiat bilan uzviy bog‘liqligini ko‘rsatib beradi,
Shuningdek
insonning
tabiatga
g‘amxo‘rlik
bilan
munosabatda
bo‘liShini
o‘rgatadigan
funksiyasidir.
5. Tarbiyaviy funksiya kiShining aqliy jihatdan kamol topiShida, nazariy tafakkurning qaror
topiShida, jamiyat-ning etuk kiShisi bo‘lib etiShiShida yuksak g‘oyaviy mustahkam e’tiqod ruhida
tarbiyalaShda ilmiy dunyoqaraShni qaror toptiriShda muhim rol o‘ynaydi.
DunyoqaraSh
olamni eng umumiy tarzda tasavvur qiliSh, idrok etiSh va biliShdan iboratdir.
SHu ma’noda dunyoqaraSh har qanday ijtimoiy-tarixiy mohiyat kasb etib, kiShilarning umri,
amaliy faoliyati, hayoti, tabiatga ta’siri va mehnat jarayonida vujudga keladi. DunyoqaraSh esa
kiShilarning turmuSh tarzi, hayoti, xulqi, odobi, madaniyatini o‘zida mujassamlaShtirgan tasavvur
va bilimlar yig‘indisidir.
SHunday ekan, inson ongining tabiat va jamiyatga munosabati natijasida qaraShlari, e’tiqodi,
ideali asosida paydo bo‘lgan ijtimoiy-siyosiy, axloqiy-estetik va xulqini ifodalovchi bilimlar tizimi
uning dunyoqaraShidir.
DunyoqaraSh
kundalik faoliyat, dunyoviy, diniy, ilmiy bilimlar, hayotiy kuzatiShlar va
ijtimoiy tarbiya ta’sirida Shaklanadi. Uning ShakllaniShida his-tuyg‘u, aql-idrok va tafakkur muhim
41
Туленов
Ж
. 
Фалсафий
маданият
ва
маънавий
камолот
.–
Т
.:2000. 40-43 
бетлар
Дунёкарашнинг тарихий турлари
дунёкараш
мифологик
диний
фалсафий

---

128
o‘rin tutadi. DunyoqaraSh kiShilarning hissiy kechinma va kayfiyatlariga ham bog‘liq bo‘lib, inson
kayfiyatida uning hayot Sharoitlari, ijtimoiy ahvoli, milliy xususiyati, madaniy saviyasi, Shaxsiy
taqdiri, yoShi va boShqalar aks etadi. DunyoqaraSh murakkab tuzilmaga ega. Olimlar uni muayyan
bilimlar, g‘oya va maqsadlar, fan yutuqlariga, diniy tasavvurlar, qadriyatlar, iShonch va e’tiqod,
fikr, hissiyot kabi tarkibiy qismlarga ajratadilar.
Buni rasmda quyidagicha ko‘rsatiSh mumkin