O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti

 

2.3. Past haroratli ajratish qurilmasi 

Gazni 

konlarda 

tayyorlashning 

dastlabki 

bosqichlarida 

tashishga 

tayyorlashda  oddiy  ajratuvchi  qurilmalardan  foydalaniladi.  Bunday  qurilmaning 

tarkibiga  suyuqlik  tomchilarini  va  mexanik  aralashmalarni  tozalaydigan  yuqori 

bosimli birlamchi  ajratgichlardan foydalaniladi, ikkilamchi ajratgich gaz suyuqlik 

aralashmasini  ajratishda  hamda  gazli  kondensatni  olib  chiqib  ketish  va  gazni 

drosellashni  boshqarishda  qo‘llanilgan.  Qurilma  bir  nechta  sathni  rostlaydigan  va 

bosh drosellash klapani bilan ta’minlangan; rostlagichlar suvni qo‘yib yuborish va 

ajratgichdan gazli kondensatni chiqarishda qo‘llaniladi. Bunday turdagi qurilmalar 

katta  debitga  ega  bo‘lmagan  quduqlarning  ustiga  o‘rnatiladi.  Gazda  kondensat 

mavjud bo‘lganda hamda absorbsiyali va adsorbsiyali quritish amalga oshirilganda 

gazkondensat  konlarida  PHA  (past  haroratli  ajratish)  texnologiyasi  keng 

qo‘llanilgan, kondensatning miqdori 1 m

3   

gazning ichida 100 sm

3 

ko‘p bo‘lganda 

ham  past  haroratli  absorbsiya  qo‘llaniladi.  PHAda  gaz  va  gazkondensatni 

sovutishda  ikkita  usul  qo‘llaniladi:  gazni  drosellash  va  maxsus  sovutish 

mashinalaridan foydalanish. Drosellash usuli drossel – samarasiga asoslangan yoki 

Joul-  Tomson 

usuliga.  Bu  samaraning  maqsadi  gazni  haroratini  o‘zgartirib 

drosselda  bosimni  pasaytirishga  asoslangan  bo‘lib,  gaz  oqimining  mahalliy 

qarshiligi energiyasidan foydalaniladi. 

---

33 

 

PHA ishining samaradorligi har qanday turdagi quduqlarni ishlatishni iotexnologik 

rejimiga  bog‘liq  bo‘ladi.  Ishlatish  loyihasida  gazkondensat  konlarida  ajratishning 

optimal  bosimining  qiymati  sifatida  maksimal  kondensatsiyalanish  qabul  qilinadi 

va  har  bir  tarkibdagi  gaz  uchun  eksperimental  yo‘l  orqali  aniqlanadi.  Gazni 

magistral  quvurlar  orqali  bir  fazali  harakatini  ta’minlashda  gaz  uzatmaning  ishini 

issiqlik rejimidan kelib chiqib tanlanadi.