O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti

3-variant.  Rektifikatsiyalash  yo‘li  orqali    ko‘p  komponentli 

aralashmalarni ajratish usuli  

Rektifikatsiyalash  yo‘li  orqali    ko‘p  komponentli  aralashmalarni  ajratish 

usuli  suyuqlik  va  gazsimon  ko‘p  komponentlarni  ajratishni  takomillashtirilgan 

usuli  hisoblanadi.  Ko‘p  komponentli  ajratishni  rektifikatsiyalashning  texnologik 

sxemasi 2.3-rasmda keltirilgan [7]. 

Ajratish  quyidagicha  olib  boriladi.  Ko‘p  komponentli  aralashma  xom-

ashyo ko‘rinishida 2135 kg/soat miqdorida (1)-chi sig‘imdan (2)-chi chiziq orqali 

nasos (3) yordamida kolonnaning yuqori qismida (5) o‘rnatilgan quvurlarning fazo 

oralig‘i  deflegmatorga  (4)  uzatiladi,    u  yerda  xom-ashyo  100  °Sga  qizdiriladi  va 

kolonnadan  bug‘  oqimi  bilan  chiqariladi  hamda  (6)-chi  chiziq  bo‘yicha 

deflegmatorga uzatiladi. 

Qizdirilgan oqim deflegmatordan keyin  chiquvchi aralashma 625 kg/soat 

miqdorida  (7)-chi  chiziq  orqali  bug‘lantirgichga  (8)  uzatiladi,  u  yerda  183  °C 

gacha qizdiriladi va past qaynovchi fraksiyani bug‘lantirish haroratiga mos keladi. 

Chiquvchi aralashmaning ortiqcha  oqimi (1510 kg/soat) deflegmatordan (4) chiziq 

bo‘yicha  (9)  havoli  sovutish  apparati  orqali  (10)  xom-ashyo  sig‘imiga  (1) 

qaytariladi. Bug‘li oqim bug‘lantirgichdan (8) 183 °C harorat va 0,5 atm ortiqcha 

bosim  bilan  (11)-chi  chiziq  orqali  (5)-chi  kolonnaning  rektifikatsiyalash 

seksiyasiga  (12)  massa  almashinish  flegma  bilan  (kondensatsiyalagan  suyuqlik) 

uzatiladi,  (13)-chi  chiziq  orqali  sug‘orish  uchun  yuqori  kontakt  pog‘onasiga 

uzatiladi.  O‘zaro  ta’sirlanish  natijasida  suyuqlik  mahsuloti  yuqori  haroratda 

qaynovchi  komponentlar  bilan,  bug‘lar  esa  –past  haroratda  qaynovchi  bilan 

boyitiladi.  

Rektifikatsiya  seksiyasidan  chiqadigan  past  haroratli  qaynovchi 

fraksiyaning  bug‘li  oqimi  716  kg/soat  va  124  °Cda  (6)-chi  chiziq  orqali 

deflegmatorning (4) quvurli fazosiga beriladi, u  yerga yuqoridan pastga o‘tkazilib 

45 °Cgacha sovutiladi va rektifikatsiya seksiyasidan alohida  (12) kar likopchada 

(15) suyuqlikni yig‘gichda (14) to‘planadi. 

---

28