Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги мактабгача муассасалар ходимларини қайта тайёрлаш

 
Саводга тайѐрлаш учун амалий машқ 
Болалар, мен ҳозир сизга суратлар тарқатаман.Сиз уларни диққат билан кўриб 
чиқинг. Расмга қараб 2-3та сўздан иборат гап тузинг. 
Масалан: (Олма қизил. 1-сўз олма, 2-сўз қизил; Лимон сариқ, катта, нордон. 1-
сўз лимон, 2-сўз сариқ, 3-сўз катта.) 
Болалар билимини текшириш ва мустаҳкамлаш учун саволлар : 

 
Суратда қайси фасл тасвирланган? 

 
Нима учун шундай деб ўйладингиз? 

 
Расмда қандай меҳнат турлари тасвирланган? 

 
Болалар нима қилишяпти? 

 
Куз фаслида қандай полиз экинлари пишар экан? 
3-машғулот
Мавзу: Расмларни номлаш (“S‖ товуши) ва улар иштирокида гап тузиш.
Мақсад: Расмларни номлаганда сўздаги ҳар бир товушни тўғри талаффуз қилиш. 
Болаларга берилган расмлар асосида мустақил гап тузишга ўргатиш. Сўзлар гапда 
боғланиши ҳақида тушунчаларини мустаҳкамлаш.Сўзларни бўғинларга бўлиш. 
Вазифалар: 
Расмларни ифодалаш ва улар орқали гап ҳақида тушунчаларини мустаҳкамлаш, луғатни 
бойитиш.
Боғланишли нутқ—гап тузиш кўникмаларини шакллантириш. 
Нутқнинг ифодалилигини тарбиялаш.
Гапни сўзларга бўлишга ўргатиш. 
Кутилаѐтган натижалар:
Расмлар асосида гап тузишга ўрганадилар. 
Грамматик жиҳатдан тўғри сўзлашга интилади 
Керакли жиҳозлар: 
Турли мавзуларда расмлар 
Машғулотнинг бориши. Тарбиячи: болалар, бугун сиз билан бир қанча расмларни 
томоша қиламиз.Эътибор беринг ҳамма расмларда ―S‖
товуши иштирок этяптими?
Расмларни кўрамиз, уларни номлаймиз, бўғинларга бўламиз, улар иштирокида гап 
тузамиз. 
-Бу қандай ҳайвон? (сигир)
-Сигир сўзини бўғинга бўл. 
-Мен сигир ҳақида гап туздим. ―Мен сигирга самон бердим‖.
-Сиз сигир ҳақида қандай гап тузган бўлар эдингиз?
(Болалар жавоблари: сигир сут беради; сигир му-му деб мўрайди; сигирнинг бузоғи бор;) 
-Баракалла, болалар, ҳозир мен сизга расмлар тарқатаман. Сиз расмга қараб гап тузасиз. 
Тарбиячи: - Азиз, сенда қандай расм бор, номла.
Азиз:-менда соат расми бор. 
Тарбиячи:соат сўзини бўғинга бўл. 
Тарбиячи: Соатнинг яхши, ѐмон томонларини айт. 
Тарбиячи: Соат сўзида ―S‖ товуши сўзнинг қаерида келяпти? 

---

20 
Азиз: Соат сўзида ―S‖ товуши сўзнинг бошида келяпти. 
Тарбиячи:-Соат ҳақида қандай гап туздинг? 
Азиз: - соат жиринглади. 
Тарбиячи: тузган гапингда нечта сўз бор? 
Азиз:тузган гапимда иккита 
Сўз бор. 
Тарбиячи: қандай сўзлар? 
Азиз: - ―соат‖, ―жиринглади‖ 
Тарбиячи: тўғри, Азиз иккита сўздан иборат ган тузди. 
Тарбиячи: Тарбиячи шу тариқа болалардан ―S‖
товуши иштирок этган сўзлардан гап 
тузишларини сўрайди. Болаларнинг сўздаги товушларни тўғри талаффуз қилишларига,
тузилган гапда сўзларнинг боғланишига эътибор беради.Машғулот давомида албатта 
жисмоний дақиқа ўтилиши лозим.