Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 2-sinfi uchun darslik

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
129
2.
  Namunaga  qarab  mashqlarni  bajaramiz. 
34 
−
 
16
 
=
 
?
     
18
 
+
 
16
 
=
 
?
 
    
34
 
−
 
18
 
=
 
?
57  −  28          85  −  47          77  −  55
1)    −  39  =  22
   22 + 39 = 
2)   
−  63  =  37
   37 + 63 = 
Tarkibiy qismlar 
orasidagi bog‘lanishlar
10-dars
1.
  Qanday  xulosaga  keldingiz?       
18 + 16 = 34
34  −  18  =  16
34  −  16  =  18
kamayuvchi
ayriluvchi
ayirma
ayirma
kamayuvchi
ayriluvchi
ayirma
kamayuvchi
3.
  Tarvuzning  massasi 
necha  kilogramm?
1
 kg
3
 kg
10
 kg
4.
 Hisoblaymiz. Bo‘sh joylarni to‘ldiramiz.    
5.
 Noma’lumlarni topamiz.
16  −  4  = 
  + 6
12  +
   
=  30  −  10
 
−  10  =  25  −  15

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
130
6. 
Hisoblaymiz. 
Tarkibiy qismlar 
orasidagi bog‘lanishlar
11-dars
1.
    Mashinalarni  guruhlarga  ajratamiz  va  hisoblaymiz.   
3 ta ustunda 4 ta mashina bor. 
Demak:  4  ×  3  =  12.
4  −  birinchi  ko‘paytuvchi;
3  −  ikkinchi  ko‘paytuvchi;
12  −  ko‘paytma.
65  − 
 = 22
65  −  22  = 
 
−  18  =  42
42  +  18  = 
 
+  16  =  34
34  −  16  = 
12  ÷  3  =  4
12  ÷  4  =  3
Qanday xulosaga keldingiz? 
48 ÷ 8 = 6
48 ÷ 6 = 8
8 × 6 = 48
1-ko‘paytuvchi
1-ko‘paytuvchi
ko‘paytma
ko‘paytma
ko‘paytma
2-ko‘paytuvchi
2-ko‘paytuvchi
2-ko‘paytuvchi

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
131
5. 
Hisoblaymiz. Bo‘sh kataklarni to‘ldiramiz. 
8  ×  8  =  64
8  × 
 = 64
64  ÷  8  = 
64 ÷ 
  =  8
7 × 9 = 63
9 ×   = 63
 ÷ 9 = 7
63 ÷ 7 = 
9  ×  2  =  18
2 × 
  =  18
18  ÷ 
 = 9
18  ÷  9  = 
3.
 Ko‘paytma qanday hosil bo‘ldi?
7 × ? = ?
?
 + 
?
  = 
?
7 × ?  = ? 
+
  7 × ?  = ?
2.
 Ifodalar tuzib, qiymatini topamiz.
35
5
6
5
7
7
9
÷
÷
÷
÷
÷
÷
×
×
×
42
45
4.
  Shakllarning  perimetri  nechta  katakdan  iborat?             

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
132
9 × 6 = 54
54 ÷ 9 = 6
54 ÷ 6 = 9
bo‘linuvchi
bo‘linuvchi
bo‘luvchi
bo‘linma
bo‘linma
bo‘linma
bo‘luvchi
bo‘linuvchi
2.
 Hisoblaymiz. 
3.
 Mulohaza yuritamiz. Bo‘linmalar qanday hosil 
bo‘ldi?
16
−    4
12
12
−    4
8
8
−    4
4
4
−    4
0
Tarkibiy qismlar 
orasidagi bog‘lanishlar 
12-dars
1.
  Qanday  xulosaga  keldingiz?         
5  ×  3  =  15
3 × 5 = 
15  ÷ 
 = 5
15  ÷  5  = 
 
7 × 7 = 49
 × 7 = 49
 ÷ 7 = 7
49 ÷   = 7
4  ×  4  =  16
  ×  4  =  16
16  ÷ 
 = 4
 ÷ 4 = 4
0         4
1
1
2  
  
8
6
-4
-4
-4
-4
16  ÷  4  =  ?
16  −  4  =  12
12  −  4  =  8
  8  −  4  =  4
  4  −  4  =  0
16  ÷  4  =  4

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
133
4.
  5  sonini  necha  marta  ayirdik?  Bo‘linma  nimaga  
teng? 
20  −  5  −  5  −  5  −  5  =  0              20  ÷  ?  =  ? 
5. 
Namuna asosida hisoblaymiz. 
24  ÷  8  =  __
8  ×  __  =  24
24  ÷  __  =  8
20 ÷ 5 = __
5 × __ = 20
20 ÷ __ = 5
72 ÷ 9 = __
9 × __ = 72
72 ÷ __ = 9
42 ÷ 6 = __
__ × 6 = 42
42 ÷ __ = 6
90 ÷ 9 = __
__ × 9 = 90
90 ÷ __ = 9
18 ÷ 6 = 
3
6 × 
3
 = 18
18 ÷ 3 = 
6
Tenglamalar 
13-dars
1.
  Ikki  pallali  tarozida  quti  va  sharlar  quyidagicha 
muvozanatda  turibdi.         
Har  bir  sharning 
massasi  1  kg. 
Qutining 
massasini topamiz.
Ifodasi: 
□
+ 3 = 5
?
Ko‘rinib turibdiki,
qutining  massasi  2  kg. 
Ifodasi: 
□
= 2
?
Yuqoridagilarni  quyidagicha  ifodalaymiz:
x 
+ 3 = 5;   
x 
= 2
?

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
134
3.
  Rasmga  mos  tenglamalar  tuzamiz  va  noma’lumni 
topamiz.
2.
  Tenglamalarni  yechamiz.
4.
  Shuhrat  bog‘da  tushgacha  64  kg,  tushdan  keyin 
yana 
x 
kilogramm  olma  terdi.  U  jami  97  kilogramm 
olma  tergan  bo‘lsa,  tushdan  keyin  terilgan  olma 
miqdorini topamiz.
5  +  a  =  14
a  =  14  −  5
a = 9 
x 
+  9  =  14 
x 
=  14  −  9 
x 
= 5
x 
+  13  =  26              27  +  y  =  27          14  +  b  =  76             
10  +  a  =  90
9 + 
x 
=  16
40 + 
x 
=  80
a  +  15  =  100
18  +  b  =  30
a + 30 = 70
bu  –  tenglama 
qoidani qo‘llaymiz 
noma’lumni topamiz
5. 
Taqqoslaymiz. 
6. 
Tenglamalarni  yechamiz. 
60 + 5
70 + 4 + 4
30 + 9 + 7
80 + 9 + 8
80 + 2 + 9
30 + 9 + 2
70  +2 + 4
60 + 4
Noma’lum  qatnashgan 
tenglik
 hosil bo‘ldi.
Bunday  tengliklar 
tenglama
 deyiladi.
Tenglamani 
yechish
  bu  –  noma’lumni  topish. 
12
30
23
84
95
38
x
x
x

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
135
35  − 
x 
= 30
x 
=  35  −  30
x 
= 5 
x 
−  17  =  34 
x 
=  34  +  17
x 
=  51
 
noma’lumni topamiz
x 
−  29  =  15              y  −  50  =  40            47  − 
x 
= 47
x 
+  12  =  30
Tenglamalar 
14-dars
2.
  Tenglamalarni  yechamiz.         
1.
 Hisoblashlar qanday bajarildi?     
5.
 Model asosida hisoblaymiz.     
30
x
12
3. 
Buklash  yordamida  shakllarning  simmetriya  o‘qini 
toping. 
4.
 Fermer aprel oyida 65 ta qoramol sotib oldi. 
Sentyabr oyida 
x 
ta qoramolni go‘shtni qayta ishlovchi 
korxonaga topshirdi. Qolgan 37 ta qoramolni yaylovga 
chiqardi. 
x 
nechaga  teng?         
6.
 Noma’lumlarni topamiz.     
−  17
59
−  25
36
+ 43
67
83
−     
20
74
−     
16
16
+    
92

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
136
Tenglamalar 
15-dars
1.
 Hisoblashlar qanday bajarildi?     
Ifodasi: 3 ×
x
= 9
Ifodasi: 
x
= 3
x x x
x
2.
  Tenglamalarni  yechamiz.
9 × y = 72
y = 72 ÷ 9
y  =  8 
x 
× 7 = 42
x 
= 42 ÷ 7
x 
= 6
x 
×  3  =  30              7  ×  a  =  56          10  ×  y  =  100 
 
noma’lumni topamiz
3.
 Noma’lumlarni topamiz.
15
10
=
=
15
10
=
=
15
10
=
=
4.
  Tenglamalarni  yechamiz.
x 
× 3 = 30
7 × a = 56    
10  ×  y  =  100
b  ×  8  =  64                

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
137
5.
    Kattalar  yordamida  idishlar  sig‘imini   taqqos laymiz. 
Tenglamalar 
16-dars
18  ÷ 
x 
= 6
x 
=  18  ÷  6
x 
= 3
x 
÷ 3 = 6
x 
= 6 × 3
x 
=  18
 
noma’lumni topamiz
1.
 Hisoblashlar qanday bajarildi?     
5.
  Tenglamalarni  yechamiz.         
25  ÷  y  =  5      48  ÷ 
x 
=  8      80  ÷  a  =  10      20  ÷ 
x 
= 2
15  ÷  3          36  ÷  4          32  ÷  8          35  ÷  7          36  ÷  6
a  ÷  2  =  9                    b  ÷  5  =  6                    b  ÷  8  =  8        
x 
÷  9  =  9                    16  ÷  y  =  4                  32  ÷ 
x 
=  8     
2.
  Tenglamalarni  yechamiz.         
A) 2
B) 3
C) 4
D) 5
3.
  Nechta shaklni ikkita bir xil qismga bo‘lish mumkin?
4.
 Bo‘linmalarni topamiz.  

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
138
Tenglamalar 
17-dars
1. Matematik diktant. 
Tenglamalar  tuzamiz  va 
ye chamiz. 
1-qo‘shiluvchi  34,  yig‘indi  51  ga  teng.  2-qo‘shiluvchi  –  ?
Kamayuvchi  69,  ayirma  49  ga  teng.  Ayriluvchi  –  ?
1-ko‘paytuvchi 4, ko‘paytma 36 ga teng. 2-ko‘paytuvchi – ?
2.
  Tenglamalarni  yechamiz.
3.
  Berilgan ma’lumotlar asosida savollarga javob topamiz.     
•  Hasan  Saiddan  necha  kilogramm  og‘ir?
•  Bahrom  Hasandan  necha  kilogramm  yengil?
•
   Bahrom  va  Irodaning  jami  og‘irligi  80  kg.  Irodaning 
og‘irligi  qancha?
•
   Iroda  va  Hasanning  jami  og‘irligi  necha  kilogramm?
4.
 Noma’lumlarni topamiz.
?
?
8
5
=
=
8
5
=
=
8
5
=
=
y  −  18  =  50          44  − 
x 
=  21            40  +  y  =  65
Bahrom
39  kg
Iroda
?  kg
Hasan
46  kg
Said
32  kg

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
139
5. 
Tenglamalarni  yechamiz. 
6. 
Taqqoslaymiz. 
Tenglamalar (takrorlash) 
18-dars
1.
  Ifodalarning  qiymatini  topamiz.
a  −  10  =  10            100  −  y  =  90            30  +  b  =  70
26 + 4 × 3 
  3  ×  4  +  26    8  ×  8  −  20 
 6 × 6 + 20
  8  +  8  ×  6    6  +  8  ×  8      54  ÷  9  ×  6 
 6 × 9 ÷ 54   
(35  −  15)  +  27          56  −  (4  ×  7)          100  −  (9  ×  3)      
x 
−  10  =  32         
x 
+  12  =  33          80  ÷  y  =  8
12  ÷  (2  +  4)
(5 + 3) × 6
(7  +  2)  ×  8
45 ÷ (4 + 5)
24  ÷  (7  +  1)
63  ÷  (17  −  8)
2. 
Hisoblaymiz. 
3. 
Ifodalar  tuzamiz  va  qiymatini  topamiz. 
6
+
+
+
+
×
×
×
×
3
4
5
8
7
7
2
4.
  Tenglamalarni  yechamiz.
5.
 Chizma asosida ifoda tuzamiz va qiymatini topamiz.    
0   1    2    3     4    5    6    7    8    9   10  11   12   13  14  15 
0   1    2    3     4    5    6    7    8    9   10  11   12   13  14  15 
0   1    2    3     4    5    6    7    8    9   10  11   12   13  14  15 
0   1    2    3     4    5    6    7    8    9   10  11   12   13  14  15 
0   1    2    3     4    5    6    7    8    9   10  11   12   13  14  15 
0   1    2    3     4    5    6    7    8    9   10  11   12   13  14  15 

---

BUTUNNING BO‘LAKLARI. VAQT
7-BOB

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
141
Aylana va doira
1-dars
1.
  Eslaymiz. Qaysi narsalar aylanaga, qaysilari doira-
ga  o‘xshaydi?   
5. 
Rasmni chizamiz.
Unda nechta aylana bor? 
Doira-chi?
2. 
Hilola 25 marta, Sayyora 
27  marta,  Zilola  18  marta 
koptokni  savatga  tushirdi. 
Ular koptokni jami ne 
cha 
marta  savatga  tushirdi?
3.
 Rasmda nechta doira bor?
4.
 Hisoblaymiz.
÷
÷
×
×
×
×
8
5
2
4
7
3
?
?
?
5
5
?
?
?
54

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
142
Aylana va doira
2-dars
2. 
Aylana  radiuslari  qan-
day  rangga  bo‘yalgan?
Aylana diametri qanday 
rang ga  bo‘yalgan?
aylana
markaz
radius
diametr
diametr
radius
radius
4.
  Radius  va  diametrlar  necha  santimetrdan?
50 cm
4 cm
3.
 Hisoblaymiz.
44
+ 35
37
+  15
46
+  18
34
+ 25
1.
 Eslab qolamiz!   
4 cm
5 cm

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
143
5.
  Nomaʼlum  tarkibiy  qismni  topamiz.
76 cm
56 cm
? cm
76 cm
? cm
19  cm
Sirkul  
3-dars
Sirkul – aylana chizish uchun 
mo‘ljallangan  asbob.
Ehtiyotkorlik bilan ishlaymiz! 
Sirkulni  yuzimizga  yaqinlash-
tirmaymiz!  Do‘stimizga  ignali 
tomoni bilan uzatmaymiz!
1.
 Amaliy ish.
–  Qog‘ozda  nuqta  belgilaymiz.
–  Sirkul  oyoqlarini  3  cm  ga  kengaytiramiz.
– Sirkulning ignali oyog‘ini belgilangan nuqtaga qo‘yib, 
qalamli  oyog‘i  bilan  aylana  chizamiz.   
–  Chizilgan  aylanada  6  ta  nuqta  belgilaymiz  va 
chiz g‘ich  orqali  bu  nuqtalarni  aylana  markazi  bilan 
tutashtiramiz. 
–  Hosil  bo‘lgan  kesmalar  qanday  nomlanadi? 
–   Ularning  uzunliklarini  o‘lchaymiz.  Qanday  xulosaga 
keldingiz? 
–   Har  bir  radiusni  chizg‘ich  yordamida  diametrgacha 
davom  ettiramiz.

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
144
3.
  Sirkul oyoqlari harakatlanadi. Kattaroq aylana chi zish 
uchun  ularni  kengaytirish  kerakmi  yoki  yaqinlashtirish? 
2. 
Kim tez sanaydi?
 
64
53
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
4.
 Aylanalarni chizamiz. 
Ularning  diametrlari
nechta  katakka  teng?
Radiuslari-chi?
–  Barcha  diametrlar  uzunliklarini  o‘lchaymiz.
–  Qanday  xulosaga  keldingiz?
Butunning bo‘laklari
4-dars
1.
  Pitsa  nechta  teng 
bo‘lakka  bo‘lingan? 
2.
  Yana  nimalarni  teng  ikkiga  bo‘lish  mumkin? 
bo‘laklar teng

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
145
3.  
Taqqoslaymiz.  Shirinlik-
lar  nechta  bo‘lakka  boʻlin-
gan?  Bo‘laklar  tengmi?
4. 
Qaysi  shakl  teng  bo‘laklarga  boʻlingan?  Shakllarni 
chizamiz.
5.
 Natijalarni taqqoslaymiz.
6.
 Ifoda natijasida doiraning qaysi bo‘laklari bo‘yaladi? 
Doira larni  chizamiz  va  bo‘yab  topamiz.
+
=
Butunning bo‘laklari 
(teng bo‘laklar)
5-dars
1.  
Shirinlik bo‘laklarini taqqoslaymiz. U nechta bo‘lak-
ka  bo‘lingan?
bo‘laklar  teng
? ta bo‘lak
bo‘laklar 
teng  emas
(26 + 4) ÷ 3   60       9 × 9 
  8  ×  7  +  25

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
146
2. 
Shokolad  bo‘laklari  teng-
mi?  Qaysi    bo‘laklar    teng? 
Qaysilari    teng    emas?
3.
 Doiralar qanday 
bo‘laklarga  boʻlingan?
4.
  Qaysi  shakllar  teng  bo‘laklarga  boʻlingan?
5.
  Yig‘indilarni  hisoblab,  marraga  yetib  olamiz.  Kim 
birinchi bo‘ldi?
4 10 5
7
8 11 6
9
4 10 5
7
8 11 6
9
6.
  Narsalar nechta bo‘lakka bo‘lingan? Ularni chizamiz 
va  har  birining  bittadan  bo‘lagini  bo‘yaymiz.

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
147
Butunning bo‘laklari (yarmi)
6-dars
Pishiriqni  2  ta  teng  bo‘lakka  boʻ-
lamiz.  Har  bir  bo‘lak  pishiriqning  yarmi 
yoki ikkidan biri deyiladi.
1.
 Yong‘oqning qaysi bo‘lagi uning ikkidan biriga teng? 
2.
  Shaklning  qanday  bo‘laklari  bo‘yalgan?  Chizamiz. 
4. 
Qaysi  shakllarning  yarmi  boʻyalgan? 
3.
  Har  bir  qovoqning 
massasi necha 
kilogramm?
5kg
10kg 10kg
3kg
5.
  Shakllarni  chizib,  har  birining  yarmini  bo‘ yaymiz.

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
148
Butunning bo‘laklari (choragi)
7-dars
Pishiriqni  4  ta  teng  qismga  boʻ  lamiz. 
Har  bir  bo‘lak  pishi riqning  choragi  yoki 
toʻrtdan  biri  deyiladi.
1.
  Yong‘oq  mag‘zining 
qaysi  bo‘lagi  uning 
chorak  qismiga  teng?
3.
 Taqqoslaymiz.
2. 
Shakllarning  qaysi  qismi  bo‘yalgan?  Chizamiz.
4. 
Qaysilari  toʻrtta  teng  bo‘lakka  bo‘lingan?
5. 
Choragi  boʻyalgan  shaklni  topamiz  va  chizamiz.
2 × 6    6 × 2
5 × 3    3 × 5
8  ×  3        2  ×  8
3  ×  7        8  ×  3
5 × 2    2 × 5
4 × 3    3 × 4

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
149
5. 
Uchdan biri boʻyalgan shaklni topamiz va chizamiz.
2. 
Natijani topamiz. 
80
–20
–10
–30
?
Butunning bo‘laklari 
(uchdan biri)
8-dars
Pishiriqni  3  ta  teng  qismga  boʻlamiz.  Har 
bir bo‘lak pishiriqning uchdan biri deyiladi.
1. 
Shakllarning  qaysi  qismi  bo‘yalgan?  Chizamiz.
4. 
Qaysilari  uchta  teng  bo‘lakka  bo‘lingan? 
3.
  Men bir sonni  o‘yladim. 
Bu  songa  16  ni  qo‘shdim. 
Men  topgan  son    47  bo‘ldi. 
Men  o‘y lagan  son  qaysi?

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
150
Butunning bo‘laklari 
9-dars
1. 
Qismlarning  nomlanishini  eslaymiz. 
2. 
Qaysi  rasmlarda  narsaning  yarmi,  choragi,  uchdan 
biri  tasvirlangan? 
Bir butun
Ikkidan bir (yarim)
Toʻrtdan  bir  (chorak)
Uchdan bir
3.
  Hasan  va  Husan  teng  boʻlaklarga  bo‘lingan  pitsa 
sotib  olishdi.  Ular  bir  boʻlakdan  yeyishdi,  bitta  boʻlak 
ortib qoldi. Har bir bola pitsaning qanday qismini yedi? 
Ularga  qaysi  raqamdagi  pitsa  berilgan?
1
2
3
4.
  Nomaʼlumlarni  topamiz.
25
25
9
9
5
5
5
?
?
25
?

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
151
Butunning bo‘laklari 
10-dars
1. 
Nuqtalarni  shunday  tu-
tashtiringki, natijada ikkidan 
bir bo‘lak hosil bo‘lsin. 
5. 
Shakllarni  chizamiz,  uchdan  birini  boʻyaymiz.
1
2
3
2.
  Modellar  asosida  ifodalar  tuzamiz  va  yechamiz. 
3. 
Zafar,  Diyor  va  Madina  teng  boʻlaklarga  bo‘lingan 
pitsa  sotib  olishdi.  Har  bir  bola  bittadan  boʻlak  yedi. 
Bitta  boʻlak  ortib  qoldi.  Bu  boʻlak  pitsaning  qanday 
qismini  tashkil  etadi?  Ularga  qaysi  pitsa  berilgan  edi? 
4.
    Kesma  nechta  bo‘-
lak ka  bo‘lingan?  Kesma 
uzunligini  topamiz.
23 cm 23 cm 23 cm
?
5.
  3 ta to‘g‘ri to‘rtburchak chizamiz. Birinchisini to‘liq, ik-
kin chisining yarmini, uchinchisining choragini bo‘yaymiz.

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
152
1. 
Bular kubiklar. Kubik nechta bo‘lakdan iborat?
3  ×  3  +  3  ×  3  +  3  ×  3  =  ?  Ifoda  nimani  anglatadi?
Bo‘laklari bo‘yicha shaklni 
yasash va bo‘laklarga ajratish
11-dars
2.
  Chapdagi  toʻrtbur-
chak dan  qaychi  yorda-
mida  toʻgʻri  to‘rtbur-
chak ni  yasaymiz.
3.
  Quyidagi  shaklni  katakli  qogʻozdan  qirqib  olamiz 
va  uni  namunadagidek  ikkita  boʻlakka  ajratamiz.  Shu 
ikkita  boʻlak  tengmi?  Ustma-ust  qoʻyib  tekshiramiz. 
Shu  boʻlaklardan  kvadrat  yasab  ko‘ramiz.
4. 
2-yili  nechta  metro  bekati  qurildi? 
23 ta metro bekati
1-yarim  yilda
1-yili  −  ?  ta
2-yili  −  ?  ta
8  ta
2-yarim  yilda
5 ta
2-yilda

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
153
5.
  Shakllarning  perimetri  necha  santimetr?
5 cm
12  cm
13  cm
2 cm
10  cm
Bo‘laklari bo‘yicha shaklni 
yasash va bo‘laklarga ajratish
12-dars
1.
  Quyidagi shaklni katakli 
qogʻozdan  qirqib  olamiz. 
Uni  namunadagidek  toʻrt-
ta  boʻlakka  ajratib,  bir-
birining  ustiga  qoʻyamiz. 
Shu  toʻrtta  boʻlak  tengmi?
2.
  Noma’lum  qo‘shiluvchilarni  topamiz.
50
14
?
?
28
33
?
90
29
?
?
41
58
?
80
?
28
45
?
?
62
3.
  Keyingi  shaklni  yasash 
uchun  nechta  lego  dona-
chalari kerak bo‘ladi?
4.
  Har  bir  kesma  nechta  bo‘lakka  bo‘lingan?  Sonlar 
nimani bildiradi?
5
5
5
15
10
2
2
2
2
2

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
154
1.
 Namuna asosida simmetrik shakl yasaymiz.
2.
  Berilgan  shakllardan  kvadrat  yasash  mumkinmi? 
Katakli  qog‘ozdan  qirqib,  tekshiramiz.
Bo‘laklari bo‘yicha shaklni 
yasash va bo‘laklarga ajratish
13-dars
3.
 Hisoblaymiz.
29
+  51
32
+ 29
52
+ 44
60
+  19
72
+  18
45
+ 33
4.
  Chapdagi  2  ta  shakl
­
dan  o‘ngdagi  shaklni  ya-
sash mumkinmi? 
Cha malab  topamiz.
5.
  Chizamiz  va  har  bir  shaklning  yarmini  bo‘yaymiz.

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
155
Soat turlari bilan tanishamiz.
Vaqt va vaqt birliklari 
14-dars
Vaqt  –  hodisa  kechishi  davomiyligini 
ifodalaydi.  Soat  –  vaqtni  o‘lchovchi  asbob. 
Soatning  katta  mili  minut-
larni  koʻrsatadi,  kichik 
chiziqlar minutni bildiradi.
Agar 
soat mili
 
2 sonini, 
minut mili
 esa 
12  sonini  ko‘rsatsa,  soat  
2 bo‘ldi deyiladi.
Soatning  kichik  mili 
soatlarni  koʻrsatadi, 
kat ta chiziqlar soatni 
bildiradi.
Bunday  soatlarni  qayerda  koʻrgansiz?
1.
 
2.
 Soat bilan tanishamiz.
Soat mili
Minut mili
3.
  Soat  necha  boʻlganini  aytamiz. 
Soat  12
Soat 2
Soat 4

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
156
6 cm
8 
cm
8 
cm
6 cm
5 cm
3 cm
3 cm
2 cm
2 cm
3 cm
7 cm
6 cm
4.
  Shakllarning  perimetrini  hisoblaymiz.
5.
  Soat  necha  boʻlganini  aytamiz  va  yozamiz.
99
33
66
1122
55
44
22
11
1111
1100
88
77
99
99
99
33
33
33
66
66
66
1122
1122
1122
55
55
55
44
44
44
22
22
22
11
11
11
1111
1111
1111
1100
1100
1100
88
88
88
77
77
77
99
33
66
1122
55
44
22
11
1111
1100
88
77
99
99
99
33
33
33
66
66
66
1122
1122
1122
55
55
55
44
44
44
22
22
22
11
11
11
1111
1111
1111
1100
1100
1100
88
88
88
77
77
77
99
33
66
1122
55
44
22
11
1111
1100
88
77
99
99
99
33
33
33
66
66
66
1122
1122
1122
55
55
55
44
44
44
22
22
22
11
11
11
1111
1111
1111
1100
1100
1100
88
88
88
77
77
77
99
33
66
1122
55
44
22
11
1111
1100
88
77
99
99
99
33
33
33
66
66
66
1122
1122
1122
55
55
55
44
44
44
22
22
22
11
11
11
1111
1111
1111
1100
1100
1100
88
88
88
77
77
77
Vaqt va vaqt birliklari 
15-dars
1.
 
Eslaymiz. 
Minut  mili  bir  marta  aylanguncha  1  soat  vaqt  oʻtadi. 
Minut  mili  yarim  aylanguncha  yarim  soat  vaqt  oʻtadi. 
Bu  holatda  minut  mili  6  sonini  koʻrsatadi.
Agar  minut  mili 
6 sonini ko‘rsatib, soat mili 
7  va  8  sonlari  orasida 
bo‘lsa, soat 7 yarim 
bo‘ldi deyiladi.
7:30 
ko‘rinishida yoziladi.
99
33
66
1122
55
44
22
11
1111
1100
88
77
yarim
2.
 Hisoblaymiz.
57  +  4  −  37 
91  −  6  −  15 
72  −  (36  +  9) 
66  +  (40  −  9) 

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
157
3.
  Soat  necha  boʻlganini  aytamiz  va  yozamiz.
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
4.
  Soatlarni  farqlaymiz: 
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
Oddiy soat
Elektron soat
soat
minut
5.
  Bir  xil  vaqtni  koʻrsatayotgan  soatlarni  tutashtiramiz.
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
Vaqt va vaqt birliklari 
16-dars
1.
  Eslaymiz: soatning katta mili – minutlarni koʻrsatadi.
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
5 minut
1 oraliq = 1 minut
Soatdagi  chiziqchalar  soni 
60 ta. Bitta chiziqchadan 
boshqasigacha  boʻlgan  oraliq 
1  minutni  bildiradi.

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
158
Vaqtning  oʻqilishi  va  belgilanishini  eslab  qolamiz.
10
11
9
3
6
12
10
11
9
3
6
12
10
11
9
3
6
12
10
11
9
3
6
12
1:15
1:30
12:45
1:07
Birdan 
7 minut o‘tdi
Bir yarim 
bo‘ldi
15  ta  kam 
bir
2. 
Rasmlarga  mos  keluvchi  vaqtlarni  aytamiz.
:
:
1  sutka  =  24  soat 
1  soat  =  60  minut
Yarim soat = 30 minut
3.
  Film  namoyishi  davomiyligi  3  soat-u  15  minut.  U 
so at  8:30  da  boshlansa,  qachon  tugaydi?
4.
 Hisoblaymiz.
(50  +  10)  ÷  6
(80  −  40)  +  6
(100  −  80)  ÷  2
70  −  (43  −  3)
5.
  Qaysi  soatlar  bir  xil  vaqtni  koʻrsatmoqda?

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
159
3.
 
Kun tartibi. 
4.
 Rasmlar asosida kun tartibini tuzamiz.
 
Bolajonlar,  quyidagi  savollarga  javob  berib  koʻring-chi:
1.  Siz  ertalab  soat  nechada  uygʻonasiz?
2.  Ertalabki  badantarbiya  bilan  shugʻullanasizmi? 
3.  Ertalabki  yuvinishga  qancha  vaqt  sarflaysiz?
4.  O‘rningiz  va  xonangizni  tartibga  keltirasizmi?
5. Soat nechada nonushta qilasiz? 
6. Soat nechada uydan chiqasiz? 
7. Maktabga yetib borish uchun qancha vaqt sarflaysiz?
8.  Bitta  dars  necha  minut  boʻladi? 
9.  Darslaringiz  odatda  soat  nechada  tugaydi?
Vaqt va vaqt birliklari 
17-dars
1.
  Rasm  asosida  vaqtlarni  yozamiz.
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
9
3
6
12
5
4
2
1
11
10
8
7
2.
  Avtobus  soat  6:30  da  shaharga  jo‘nab  ketdi. 
Manzilga  yetib  borish  uchun  1  soat  vaqt  ketadi. 
Avtobus  manzilga  soat  nechada  yetib  boradi?

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
160
Vaqt va vaqt birliklari 
(takrorlash)
18-dars
1.
  Vaqtning  oʻqilishi  va  belgilanishini  eslab  qolamiz.
10 : 48
8 : 33
9 : 39
10 : 48  –  soat  10  dan  48  minut  oʻtdi;
8 : 33  –  soat  8  dan  33  minut  oʻtdi;
9 : 39  –  soat  9  dan  39  minut  oʻtdi.
2.
  Rasmlarda  kunning  qaysi  vaqti  tasvirlangan?
6.
 Hisoblaymiz.
3  ×  8  +  5            6  ÷  3  +  85            16  ÷  2  +  61 
5.
  Ayrim  nuq talarni  tu-
tashtirib, shakllarni qan-
day  teng  bo‘laklarga 
bo‘lish mumkin? 

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
161
7.
  Soat  necha  boʻlganini  aytamiz  va  yozamiz.
3.
  Malika  maktabga  ertalab  soat  7:30  da  yetib  bordi 
va  soat  12:45  da  maktabdan  uyga  jo‘nab  ketdi.  U 
maktabda  qancha  vaqt  boʻlgan?
4.
 Hisoblaymiz.
5.
  Umarning  onasi  ishdan  5  kunlik  ta’til  oldi.  Uning 
ta’tili  dushanba  kuni  boshlandi.  Ta’til  haftaning  qaysi 
kunida  tugaydi?
10  ÷  5
14  ÷  2
6. 
Shakllar  qanday  bo‘laklarga  bo‘lingan?  Chizamiz. 

---

MA’LUMOTLAR BILAN ISHLASH
8-BOB

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
163
Jadvallar
1-dars
1.
  Savollarga  jadvaldan  foydalanib  javob  beramiz.
Qaysi kunning birinchi yarmida osmon quyoshli boʻlgan? 
Qaysi  kunning  ikkinchi  yarmida  osmon  bulutli  boʻlgan? 
Qaysi  kuni  yomgʻir  yog‘gan?  Kunning  qaysi  paytida?
Qaysi  kun  davomida  osmon  faqat  quyoshli  boʻlgan? 
Qaysi  kun  davomida  quyosh  umuman  ko‘rinmagan? 
Hafta kuni
Kunning 
birinchi yarmi
Kunning 
ikkinchi yarmi
Dushanba
Seshanba
Chorshanba
Payshanba
Juma
2.
 Har bir jadvalda nechta qator, ustun va kataklar bor?

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
164
3.
  Modelga  mos  ifodani  topamiz.
4.
  Jadval  asosida  masala  tuzamiz  va  yechamiz.
5.
 Hisoblaymiz.
a
b
d
 
38
−  21
11
28
−  21
17
38
−  17
21
Bor edi
Qo‘shildi Bo‘ldi
?
40  ÷  10  ÷  2
(90  −  30)  ÷  6
(100  −  70)  ÷  3 
80  −  (73  −  3) 
6.
  Soatlarga  mos  vaqtni  topamiz  va  yozamiz.
3:55
1:15
9:50
4:10
6:10
5:45
3:35
2:40
8:20
11:05
12:25

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
165
2.
  Jadvalni  daftarimizga  koʻchirib,  boʻsh  kataklarini 
toʻldiramiz.
Jadvallar
2-dars
1.
  Savollarga  jadvaldan  foydalanib  javob  beramiz.
Yoshi Qiziqishi
Yoqtirgan 
uy hayvoni
Yoqtirgan 
rangi
Mahmud
8
kompyuter
it
qora
Nozima
7
oʻqish
mushuk
qizil
Ikkinchi  ustunda  nima  haqida  ma’lumotlar  keltirilgan?  
Kim  qora  rangni  yoqtiradi?  Kimning  yoshi  kattaroq? 
Nozima  qaysi  uy  hayvonni  yoqtiradi?  Kim  kompyuterga 
qiziqadi?  8  yoshli  bola  itni  yoqtiradimi? 
2-“A” 2-“B” 2-“D” Jami
O‘quvchilar  soni
34
31
35
?
Darsga  qatnashganlar  soni
?
31
34
97
Darsga  qatnashmaganlar  soni
2
0
1
?
3.
  Natijalar  nimaga  teng?
3 × 2
3 + 3
6 × 2
6 + 6
3 × 4
3 + 3 + 3 + 3

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
166
5.
  Jadvalni  to‘ldiramiz.  Qaysi  meva  ko‘p?  Jami  meva-
lar qancha?
Sanog‘i
Soni
Olma
7
Apelsin
Qulupnay
Nok
Ma’lumotlarni jadval 
ko‘rinishida ifodalash
3-dars
1.
  Jadvalni  daftarimizga  koʻchirib,  boʻsh  kataklarini 
toʻldiramiz. 
Go‘sht yeydimi?
Oʻt  yeydimi?
Shoxi bormi?
Mushuk
?
?
Yo‘q
Sigir
?
Ha
?
Tovuq
Yo‘q
?
?
Qoʻy
?
?
?
2.
  Rasm  asosida  yig‘indilarni  hisoblaymiz.
+
+
+
4.
  Bo‘sh  kataklarga  qaysi  mevalarni  qo‘yish  mumkin?

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
167
3.
  Sabzavotlarni  bolalarga  teng  taqsimlaymiz.  Har  bir 
bola  nechtadan  sabzavot  oldi?
Zamira
?
?
?
?
Mardon
?
?
?
?
Jami
4
2
10
6
4.
  Alisher  2  soat-u  15  minut  avtobusda  va  4  soat-u 
25 minut poyezdda yurdi. Uning transportda o‘tkazgan 
vaqtini  topamiz.
5.
  Har  bir  shakldan  nechta?  Shakllarni  rangi  bo‘yicha 
guruhlaymiz.
Ma’lumotlarni jadval 
ko‘rinishida ifodalash
4-dars
1.
  Berilgan  maʼlumotlar  asosida  jadvalni  toʻldiramiz. 
Sport  toʻgaragi  qatnashchilari  jami  44  nafar;  24  nafar 
oʻgʻil bola; 22 nafar oʻquvchi futbolga qatnashadi, ulardan 
8  nafari  qiz  bola;  8  nafar  oʻgʻil  bola  tennis  toʻgaragiga 
qatnashadi; 12 nafar qiz bola yugurish bilan shugʻullanadi. 
Nechta  oʻquvchi  yugurish  bilan  shugʻullanadi?

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
168
2.
 Quyidagilar asosida jadvalni toʻldiramiz: qizlar bitta-
dan  meva  yeyishdi.  Lola  olmani  yoqtirmaydi.  Dilbar 
mandarinni  yoqtiradi.  Har  bir  qiz  qaysi  mevani  yedi?
Olma
Nok Mandarin
Lola
−
Dilbar
Go‘zal
3.
 Noma’lumlarni topa miz. Kim tezroq topadi?
___ × 2 = 20
4  ×  ___  =  16
___  ×  2  =  10
___ × 4 = 24
6 × ___ = 0
___ × 6 = 36
___ × 6 = 60
4 × ___ = 40
___ × 2 = 20
4.
  Mos  shakllarni  topamiz  va  daftarimizga  ularni  chi-
zib, bo‘yaymiz.
Futbol
Tennis Yugurish Jami
Oʻgʻil  bolalar
8
24
Qiz bolalar
8
-
12
Jami
22
44

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
169
Jadvalga doir masalalar
5-dars
Shaxmat  taxtasi  −  jadval  sifatida
Shaxmat  −  ikki  kishilik  aql 
o‘yi ni.  64  ta  oq  va  qora 
katakli taxtada 32 ta o‘yin 
donasi  yordamida  oʻynaladi.
1.
1 dan 8 gacha
 
sonlar  – 
QATORLAR
e4 katak
 
deb  oʻqiladi
a, b, c, d, e, f, g, h
 
harflar  –  USTUNLAR
a  b  c  d  e  f  g  h
8
7
6
5
4
3
2
1
a  b  c  d  e  f  g  h
8
7
6
5
4
3
2
1
a  b  c  d  e  f  g  h
8
7
6
5
4
3
2
1
2.
  Poyezd  Toshkentdan  chiqib,  soat  8:50  da  Sa mar-
qandga  yetib  keldi.    U  yo‘lga  2  soat-u  10  minut  vaqt 
sarfladi.  Poyezd  Toshkentdan  soat  nechada  yoʻlga 
chiqqan?
3.
  Har  bir  idishga  necha  litr  suv  sig‘adi?
– 1 litr
– ? litr
– ? litr

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
170
5.
  Ma’lumotlar  asosida  jadvalni  to‘ldiramiz.
6.
 Ota-onamiz va boshqa oila a’zolarimizga oid ma’lu-
motlar  kiritilgan  yuqoridagi  kabi  jadval  tuzamiz.
Jadvalga doir masalalar yechish 
6-dars
1.
  Shaxmat  taxtasidan  a1,  d5,  h8,  g4  kataklarni 
topamiz? 
Namuna:  d5.
a  b  c  d  e  f  g  h
8
7
6
5
4
3
2
1
a  b  c  d  e  f  g  h
a  b  c  d  e  f  g  h
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
2.
  Yig‘indi  va  ayirmalarni  taqqoslaymiz.
4.
  Mevalarga  mos 
bo‘ lak larni  aytamiz.
Kim chaqqon?
Og‘irligi
Bo‘yi
Qarich  uzunligi
Men