O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muhandislik-texnologiya instituti

Fosfаt kislotа eritmаlаridа kаl’tsiy sul’fаt kristаllogidrаtlаrining bir-

birigа аylаnish tаsviri.

 

А – CаSO

4

; P – CаSO

4

*0,5H

2

O; Г – CаSO

4

*2H

2

O 

---

15 

 

Shunday  qilib,  tabiiy  fosfatlarni  sulfat  kislotali  parchalashning  harorat  va 

kontsentratsiya  sharoitlarini  tanlashda  kalsiy  sulfat  modifikatsiyalarining  hosil 

bo‘lishi  va  bir-biriga  aylanishining  o‘ziga  xosligini  e‘tiborga olgan holda  amalga 

oshirish  lozim.  Bu  ayniqsa  ekstraktsion  fosfat  kislota  texnologiyasida  muhim 

ahamiyatga egadir. 

Monokalsiyfosfat 

suv 

bilan 

ta‘sirlashib,  erkin  fosfat  kislota  va 

dikalsiyfosfatga parchalanadi: 

Ca(H

2

PO

4

)

2

*H

2

O + Q = CaHPO

4

 + H

3

PO

4

 + Q 

parchalanish  darajasi  tuz  va  suvning  nisbiy  miqdoriga  bog‘liqdir.  Shuning 

uchun  monokalsiyfosfatning  eruvchanligi  haqida  faqatgina  shartli  fikr  yuritish 

mumkin.  Ayni  haroratdagi  eritmaga  ma‘lum  miqdordagi  tuzni  o‘tkazish  uchun 

talab etiladigan suvning faqat shunday miqdorigina doimiy hisoblanadi. 

 

3 – rasm.